امنیت ملی،داکترین،سیاست های دفاعی و امنیتی
دانلود کامل پژوهش
مولف : دکتر سید مجتبی تهامی
امنیت؛
مفهوم امنیت؛
هرواژه وشیئی دارای چهارمرحله ی وجودی است که به ترتیب عبارتند از:مرحله لفظی،کتبی،ذهنی ومرحله خارجی.مفهوم،مترادف وجود ذهنی واژه ومصداق،مترادف وجود خارجی آن است.بنابراین ازشنیدن لفظ هرواژه ای،معنایی به ذهن متبادرمی گردد که مفهوم آن واژه نامیده می شود.برخلاف این که برخی ازدانشمندان ونویسندگان غربی درنوشته هتی خودواژه ی امنیت راازنظرشکلی ومحتوایی ابهام آمیزمعرفی کرده اند،به نظرنگارنده باتوجه به معلنی لغوی تعریف شده و شناخته شده برای امنیت،این واژه دارای مفهومی کاملا ً شفاف است.واژه هایی که درزندگی افراد وجوامع برای نامگذاری موجودات،پدیده ها، حالات وشرایط گوناگون طبیعت وجهان هستی مورد استفاده قرارمی گیرند،یا ازپیام وحی نشأت گرفته اندویا به صورت اعتباری توسط انسان ساخته شده اند.به استثنای آیات متشابه،برای سایرآیات قرآن کریم ونیزبرای هریک از واژه های اعتباری ساخته شده توسط انسان ازدید صاحب نظران،مفهومی صریح و روشن وجوددارد واین قاعده درمورد امنیت صادق است.امن وامان ریشه درپیام وحی دارند وازمفهومی دقیق برخوردارند.ازسوی دیگردانشمندان وپیش کسوتان درعرصه ی ادبیات اقوام وملل مختلف نیزدرتألیف فرهنگنامه هایی به زبان های متعدد،معانی نسبتا ً مشابه و یکسانی را ازقبیل محفوظ بودن، سلامت بودن،مصون بودن،آرامش داشتن،ایمن بودن،دراما بودن،اطمینان،تضمین وخاطرجمعی برای امنیت درنظر گرفتنه اند.تلاش برخی ازنویسندگان غربی برای مبهم جلوه دادن مفهوم و ابعاد شکلی و محتوایی امنیت،تعجب آوروقابل تأمل است و هدف آنان ازاین امرنیزبه خوبی روشن نیست!چگونه ممکن است انسان واژه ای رابرای اطلاق به موجود،شی ء، شرایط و یاحالاتی ویژه ،به روشنی تعریف کند،اما خود دردایره ی ابهام این تعریف اسیرشود.
بدیهی است باقراردادن امنیت،پیش ازکلماتی چون((فردی))،(( ملی))،((بین المللی))و((جهانی))،الگوهای امنیتی متفاوتی تشکیل می شود که از نظر معنی لغوی واهداف،هرکدام ازاین اصطلاحات ترکیبی،گسترده و دامنه ی ویژه ای ازمفهوم امنیت رادرسطوح فردی،ملی،بین المللی وجهانی به ذهن انسان متبادرمی سازند.قطعا ً امنیت،درتمامی الگوهای یادشده، مفهومی مشخص و یکسان دارد،لیکن آنچه دراین جملات متفاوت است، گسترده و دامنه امنیت وکیفیت تحقق آن می باشد که از سطح امنیت فردی تا سطوح امنیت ملی، بین المللی وجهانی را شامل می شود وتحقق هریک ازآنها نیزمستلزم پیروی ازالگوی ویژه ای است که این امرنمی تواند به منزله ی وجود ابهام درمفهوم واژه ی امنیت تلقی گردد.درفرهنگ فارسی شادروان دکترمحمد معین، امنیت درمعانی ایمن بودن، ایمن شدن، درامان بودن، بی بیمی و نبود ترس آمده است معانی لغوی واژه ی خطرهم،نزدیکی به هلاکت،نزدیکی به تلف شدن کسی یاچیزی،بیم تلف شدن،دشواری،آسیب و گزند می باشد و تهدید نیز ترسانیدن، بیم دادن و بیم کردن معنی شده است.بنابراین امنیت نسبی به مفهوم نبود خطر وتهدید ووجود شرایط مطلوب برای تحقق نیازهای حیاتی است.
درامان بودن ازخطرها،حوادث و بلایا،یک نیاز اساسی وهمیشگی برای حیات انسان و سایر موجودات زنده است.بنابراین امنیت، ضروری ترین نیازاولیه و همزاد انسان می باشد و رسیدن به آن – به عنوان مهم ترین هدف در سیاستگذاری ها و برنامه ریزی های جوامع مختلف؛ به صورت همه جانبه مورد تأکید است؛ به عبارت دیگرامنیت،یک نعمت بزرگ و یک خیراست که برای هرفرد وجامعه اش ارزشی حیاتی دارد.باتوجه به معنای لغوی امنیت و تعاریف شفاف ارائه شده برای آن درفرهنگنامه های معتبر– درزبان های گوناگون – معما نامیدن این واژه،ازسوی برخی نویسندگان بی انصافی، دورازانتظار ودرخورتأمل است که به بروز سردرگمی،ایجاد تردید و انحراف افکار در مورد چگونگی رسیدن به این نیاز حیاتی منتهی می شود.چگونه ممکن است امنیت را از نظر شکلی و محتوایی مبهم جلوه داد و عنوان معما را برای آن درنظر گرفت و درعین حال این معما را به عنوان حیاتی ترین نیاز و خواسته انسان دانست؟ فلسفه ی وجودی دولت های ملی، تأمین امنیت ملت ها می باشد.درصورتی که امنیت،معما ومبهم فرض گردد،بی تردید نقض غرض می شود،زیرا سیاست گذاری و برنامه ریزی برای نیل به ابهام عملا ً غیرممکن است و نمی تواند برای هیچ حکومتی موضوعیت داشته باشد.ازسوی دیگربرخلاف تصوربعضی ازنویسندگان، به نظرنگارنده مفهوم امنیت درهیچ مقطعی ازتاریخ متحول نشده است، لیکن نیازهای امنیتی و ابزارهای مورداستفاده برای تأمین آن،پس ازپایان جنگ سرد،باآنچه دردوران جنگ سرد معمول بود، تا حدودی تفاوت پیداکرده است که این امرهم ناپایدارنخواهد بود.درهردوره ای نیز بسته به شرایط، ممکن است بعد خاصی ازامنیت بیش ازسایرابعاد درمعرض خطرباشد ویا دربین ابزارهای تأمین کننده امنیت،کاربرد ابزارویژه ای بیش ازسایرابزارها موردتأکید قرارگیرد؛نیازهای ضروری جامعه واهداف مورد نظر،قابلیت های بالقوه وبالفعل خودی ورقیب وارزیابی های همه جانبه،ممکن است تأمین کننده گستره وحوزه ی مشخصی از ابعادامنیتی،دراولویت برنامه ریزی ها قرارگیردوابزار ویژه ای دربین ابزارهای قدرت،بیش ازسایرابزارها نقش آفرینی کند.بدیهی است جابه جا شدن اولویت هادرتأمین ابعاد چندگانه ی امنیتی ویا تجدیدنظردرکاربرد ابزارهای تأمین کننده امنیت باتوجه به نقش حیاتی آن درزندگی افراد وجوامع تحول ناپذیراست.
دردنیای پرحادثه ی کنونی ضرورت برخورداری ازامنیت،بیش ازگذشته احساس می شود.ضروری ترین نیازاولیه ی هرفردی درطول حیات ایمن بودن ونداشتن ترس از بروز خطر وبلایای مختلف است.احساس آرامش روحی،روانی وامنیت همه جانبه برای افرادوجوامع ازاهمیت حیاتی برخورداراست.احساس ناامنی،پویایی،تحرک،انگیزه وتلاش انسان رابرای پیشرفت،تعالی وسازندگی ازبین می برد؛چرا که جامعه ای که با نامنی مواجه شود،به سوی انحطاط کشیده خواهدشد. . .
امنیت ملی؛
الف – مفهوم امنیت ملی؛
امنیت ملی یعنی ایمن ودرامان بودن ملت.بدیهی است ملت زمانی ازامنیت برخورداراست که تمامی نیازها و ارزش های حیاتی آن ازخطر تهدیدهای مختلف وهمه جانبه به طورنسبی درامان باشند وارتقای کمی وکیفی زندگی مردم نیزمتناسب با نیاززمان وروند تحولات جهانی،رشدی فزاینده داشته باشد؛به عبارت دیگرمراد ازامنیت ملی، ایمن ودرامان بودن نسبی تمامی نیازها وارزش های حیاتی مردم دربرابر تهدیدها ونیزادامه ی روند روبه تزاید قدرت دولت دربستر زمان برای پاسخ گویی به انتظارهای فزاینده تمامی افرادی است که ملت راتشکیل داده اند.بدیهی است سطج ملی امنیت ازاهمیت واولویت بیشتری درمقایسه با سطح فردی آن برخورداراست.درامنیت فردی،علایق وارزش های یک فرد موردنظر است؛درصورتی که امنیت ملی،علایق وارزش های جمع کثیری ازافراد را درقالب ملت دربرمی گیرد.امنیت فردی درجامعه ضرورتی حیاتی دارد وباید تأمین شود،ولی اولویت منافع جمعی برمنافع فردی نیز دارای ضرورتی انکارناپذیر است.بنابراین امنیت ملی برای هرکشوری به مفهوم وجود شرایطی نسبتا ً پایداراست که علاوه برامکان پاسخ گویی به نیازهای حیاتی مردم،درهرزمانی نیزتمامی نیازها،ارزش ها ومنافع حیاتی آن کشورازخطر تهدیدهای گوناگون داخلی،خارجی وطبیعی درابعاد نظامی،سیاسی،اقتصادی،اجتماعی، فرهنگی وزیست محیطی به طورنسبی درامان باشند.بدیهی است نیازها،ارزش ها ومنافع حیاتی هرملت وهرکشوری دارای مصادیق بارزی هستند وچنانچه عناوین آنها در تشریح مفهوم امنیت به کار برده شوند،تعریف جامع تروروشن تری ازامنیت ملی به دست می آید.براین اساس امنیت ملی به مفهوم وجود شرایطی است که درآن افراد ملت(مردم) از خطر هرگونه تهدیدی نسبت به تمامیت ارزی واستقلال کشور،وحدت ملی،نهادهای حکومتی،ثروتها،اقتدارواعتبارملی،عقاید،مقدسات،مال،معیشت،حیثیت،ناموس،جسم،جان،حقوق اساسی وبه طورکلی همه ی ارزش هایی که درگستره چترمنافع امنیت ملی قراردارند،درچارچوب قوانین کشور به طور نسبی دربسترزمان درامان باشند.بدیهی است رسیدن به توسعه ی ملی وافزایش ظرفیت های کشور،متناسب با نیازهای جامعه وشرایط زمان درابعادعلمی،تکنولوژیک،صنعتی،اقتصادی،سیاسی،اجتماعی،فرهنگی،زیست محیطی وبه طورکلی انجام هرگونه سرمایه گذاری های داخلی وخارجی برای تأمین نیازهای حال و آینده جامعه ورسیدن به زندگی بهتروتعالی همه جانبه،درصورتی میسراست که امنیت ملی برقراروبا دوام باشد.پرواضح است که ویژگی های امنیت،درمورد امنیت ملی هم صدق می کندوامنیت ملی نیزازویژگی های ذهنی،عینی،نسبی،ادراکی،ارزشی وچندوجهی بودن برخورداراست.
ادامه در دانلود...