جاذبه های تاریخی استان هرمزگان

تاريخ مختصری از استان هرمزگان
تاريخ اين منطقه و زندگي مردمان ساكن در آن در واقع بخشي از تاريخ خليج فارس بوده و با آن پيوندي ناگسستني يافته است. پيش رفتگي اقيانوس هند كه امواج آن بر كناره هاي استان هاي سيستان و بلوچستان، هرمزگان، بوشهر و خوزستان بوسه مي زند از زمان هخامنشيان به نام خليج فارس خوانده مي شده است. نزديكي خليج فارس به پايتخت دولت هخامنشي باعث توجه آنها به اين محدوده نيلگون شده و تسلط بر آن را در جهت حراست از كيان خود ضروري مي دانستند. از اينرو برخي از مورخان بر اين باورند كه بندرعباس در دوره هخامنشي وجود داشته و داراي اهميت بوده است. اين عنايت تا سلسله هاي بعدي نيز استمرار يافته به طوريكه طبق اسناد موجود تاريخي در دوران داريوش هخامنشي و انوشيروان ساساني كشتي هاي تجاري از خليج فارس و بنادر آن استفاده كرده و تا مرزهاي سبلان و حتي چين را در مي نورديدند.بندرلنگه نيز در دوره هخامنشي از بنادر مهم تجاري خليج فارس بوده كه به دلايل تاريخي دستخوش سير قهقرايي مي گردد تا مجددا در قرون اخير اين بندر همراه با بندر كنگ كه در 5 كيلومتري آن قرار دارد داراي اهميت تجاري مي شود. اين بنادر در دوران سلسله هاي زنديه و قاجاريه، مركز تجارت مرواريد بوده و از رونق اقتصادي شايان توجهي برخوردار مي شوند، به نحوي كه بندركنگ در دوره قاجار به عروس بنادر اشتهار مي يابد.جهانگردان عرب و اروپايي در سفرنامه هاي خود از رونق تجارت بازارهاي بزرگ و نظافت كوي و برزن شهرها سخن گفته اند. برطبق اين سفرنامه ها در هرمز قديم كوچه ها را با حصير و حتي در بعضي نقاط با قالي فرش مي كرده و براي جلوگيري از گرماي آفتاب پرده هاي كتاني زيبا بر پنجره ها مي آويختند.

صدور انواع كالاهاي تجارتي مانند نيشكر، نيل، مرواريد و فرآورده هاي كشاورزي و دامي از هرمز به داخل ايران و هند و اروپا خود نشان از آباداني اين شهر مي دهد. گفته شده كه براي تيمور لنگ گوركاني بهترين انواع لولو و مرواريد را از هرمز به ارمغان مي آوردند. بعضي از آثار تاريخي به جا مانده در استان كه هر كدام مربوط به دوره اي از تاريخ ديرپا و پرفراز و نشيب اين خطه است منعكس كننده قدمت، ديرنگي و شكوفايي تمدن آن است.هر چند بيشتر آثار باستاني استان مربوط به دوران صفويه و بعد از آن است و اكثر بناهاي قديمي دستخوش تطاول طبيعت شده و يا با هجوم و تاراج اقوام تجاوزگر از ميان رفته است، ولي بعضي از اين آثار به جا مانده مانند قلعه فين كه تاريخ بناي آنرا زمان اردشير بابكان مي دانند و يا خرابه هاي شهر باستاني خربس در قشم كه مربوط به دوره مادها است. اين حقيقت را كه منطقه هرمزگان نيز از گذشته كانون و پذيراي تمدني كهن بوده، به اثبات مي رساند.پس از رخداد رنسانس و بويژه انقلاب صنعتي كه نتيجه تبعي آن رشد كشورهاي اروپايي و گسترش استعمار و تجاوزگري در جهان بود، اقيانوس هند، خليج فارس و بنادر و جزاير واقع در آن مورد هجوم سوداگري غرب قرار گرفت. پرتغالي ها نخستين اروپائياني بودند كه اولين كشتي هاي خود را به فرماندهي واسكودوگاما در سال 1498 ميلادي و ناوگان بعدي را به فرماندهي البوكرك در سال 1507 ميلادي به خليج فارس اعزام داشتند. در سال 914 هجري شمسي كه حكومت مركزي ايران ضعيف و دستخوش تفرقه و بي سياستي بود، جزيره هرمز به تصرف ارتش متجاوز پرتغال درآمده و سيف الدين حاكم جزيره در نبردي نابرابر شكست خورد و متواري شد. پرتغالي ها بيش از يك قرن بر هرمز، كيش و بندرعباس مسلط بوده و مقدرات مردم آنرا در دست خود گرفتند. ساير دول استعمارگر اروپا نيز مانند انگليس و هلند و حتي فرانسه در كسب منافع تجاري از همتاي پرتغالي خود عقب نمانده و هر يك به نوبه خود سهمي از اين خوان گسترده مي خواستند تا اينكه سرانجام در سال 1031 هجري قمري شاه عباس صفوي با استفاده از رقابت موجود بين دول فوق و توسط سردار خود امام قلي خان با اقدام نظامي به سلطه 117 ساله پرتغاليها خاتمه داد. به پاس اين پيروزي بندر گمبرون به نام بندرعباس خوانده شد و رونق خود را از آن زمان آغاز كرد.

از تقسيمات كشوري بيشترين گستره استان هرمزگان تا سال 1345 در محدوده استان كرمان قرار داشت كه در اين سال به فرمانداري كل تبديل گرديد و سپس در سال 1346 به استان ساحلي و سرانجام در سال 1355 به استان هرمزگان تغغير نام پيدا كرد.

جاذبه های گردشگری استان هرمزگان

معبد هندوها
ساختمان این معبد، در سال 1310 هجری قمری ، در زمان حکومت محمد حسن خان سعدالملک احداث شده است . اساس ساختمان این معبد عبارت است از یک اتاق چهرگوش میانی که بر روی آن گنبدی قرار گرفته است . سبک معماری این گنبد را مقرنس های پیرامون آن نه تنها از دیگر گنبدهای موجود در سواحل خلیج فارس ، بلکه از گنبدهای سراسر ایران متفاوت می سازد. طرح این بنا کاملاٌ از معماری معابد هندی متاثر است . این معبد از جمله نشانه های معدود تاریخی بندرعباس است که توجه هر تازه واردی را به خود جلب می کند و امروزه در کنار یکی از یکی از خیابانهای اصلی شهر قرار دارد.

نیایشگاه میترا
در پانزده کیلومتری شهر قشم ، در مسیر راهی که به منطقه باستانی جزیره یا خربس و سپس به بندر سوزا منتهی می شود، یک رشته کوه طولانی وجود دارد که در دل آن معماری صخره ای شگفتی قرار دارد. ورود به این فضای صخره ای از طریق روزنه های غار مانندی ممکن است که تعداد آنها به نه روزن در سه ردیف می رسد. در ردیف بالا شش، در حاشیه وسط دو و در پایین یک روزن تعبیه شده است .
درپشت روزنه ها، تالاری به مساحت 25 متر مربع و با ارتفاع 2/70 متر در دل صخره و سنگ حفر شده است . سقف تالار مسطح است . این تالار محل به جای آوردن مراسم مذهبی ویژه ای برای بزرگداشت در گذشتگان ، و به احتمال بسیار قوی مرکز پرستش ( ایزدمهر ) یا ( میترا ) بوده است . بررسی اجمالی و جزئیات داخلی آن ، نشانگر احداث در دوره مادها است . این مجموعه ، از نظر نما سازی ، با معبد یا آرامگاه صخره ای ( کلات خورموج ) در دامنه کوه مند بوشهر شباهت بسیار دارد . هم جواری این محل با شهر باستانی خربز نشان می دهد ، در دوره مادها یک تمدن بزرگ پیشرفته در جزیره قشم وجود داشته است.

قلعه پرتغالیهای جزیره هرمز
این قلعه که در ضلع شمالی جزیره هرمز و در ساحل دریا قرار دارد ، مهم ترین قلعه باقی مانده از روزگار تسلط پرتغالی ها بر سواحل و جزایر خلیج فارس است . این قلعه به فرمان آلفونسوآلبرکرک دریانورد پرتغالی در سال 1507 میلادی ، در محلی موسوم به مورنا احداث شد. قلعه به شکل چند ظلعی نامنظم است . ساختمان آن بسیار محکم است و دیوارهایی به قطر 3/5 متر با چند برج به ارتفاع 12متر دارد. تاسیسات قلعه شامل انبارهای تسلیحات ، آب انبار و اتاق هایی با سقف هلالی است . در زمان شاه عباس که به استعمار پرتغالی ها در ایران خاتمه داده شد، این قلعه به دست امام قلی خان از سرداران شاه عباس فتح گردید.

قلعه لشتان
این قلعه در 6 کیلومتری شرق بندرلنگه قرار گرفته و تاریخ بنای ان سال 904 هجری قمری است . با توجه به تاریخ مذکور، گروهی معتقدند که ساخت این بنا به زمان سلطه و قدرت پرتغالی ها بر خلیج فارس مربوط است . جمعی نیز عقیده دارند، این قلعه در عهد هخامنشی احداث شده و بیش از 2000 سال قدمت دارد. در حال حاضر ، بجز حصار بند و اثار مخروبه روی دیوارها ، اثر دیگری از ساختمان قلعه باقی نمانده است . در داخل قلعه لشتان ، چندین قبرستان ، ده ها برکه آب و انبار آذوقه و آثار فراوان دیگری به جای مانده است .

قلعه هزاره (بی بی مینو )
تنها بنای تاریخی شهر میناب ، قلعه ای موسوم به قلعه هزاره است . مردم بومی این قلعه را بی بی مینو می نامند و معتقدند که در روزگاران گذشته دو خواهر به نام های بی بی مینو و بی بی نازنین این شهر را بنا کرده اند.گویا در گذشته دو قلعه وجود داشته که یکی از قلاع ویران شده و تنها قلعه باقی مانده ، به نام قلعه هزاره یا قلعه بی بی مینو شهرت یافته است .این قلعه تا اواخر دوره قاجار مرکز حکومت محلی بود و در اطراف آن ، خندقی کنده شده بود. در آن زمان همیشه صد سرباط مسلح در قلعه مستقر بوده و نگهبانی می داده اند. در حال حاضر، از این قلعه مخروبه ای باقی مانده است .

پل لاتیدان
پس از اخراج پرتغالیها از ایران، رفته رفته از اهمیت بندری جزیره هرمز کاسته شد و بندرعباس جای ان را گرفت و مهمترین بندر ارتباطی ایران گردید. پل لاتیدان در مسیر کاروان روی لار- بندرعباس ، در جهت گسترش امور بازرگانی احداث شد. این پل در 50 متری غرب بندرعباس بر روی رودخانه کل (کول ) ایجاد شده و یادگار دوره صفوی است . بر خلاف پلهای دیگر دوره صفوی که آجری هستند، این پل از سنگ بدون شکل ساخته شده و از طویلترین پلهای ایران است . این پل دارای صد دهانه بوده است که در حال حاضر 33 دهانه آن مشهود است که در میان آنها چشمه طلاق هایی در دو طبقه تعبیه شده اند. بنای این پل از عالیترین طرحهای پل سازی ایران قدیم محسوب میشود.

قلعه پرتغالیهای جزیره قشم
در انتهای شمال شرقی جزیره قشم، یک قلعه قدیمی و مخروبه وجود دارد . این قلعه را در سال 1030 هجری قمری (1621میلادی ) به دستور پادشاه اسپانیا در مسیر بندر قشم ساخته اند. این قلعه در سال 1622 به دست سپاهیان ایران فتح گردید و تا امروز نیز آثار دیوار خارجی ان باقی مانده است . قلعه مذکور دو حصار و برجهایی در چهر گوش دارد . در پشت حصار بیرونی قلعه ، خندقی وجود داشته که اینک پر شده است . دیوار سازی قلعه با سنگهای مرجانی و سنگ لاشه و ملات گچ و ساروج به شکل بناهای عهد ساسانی انجام گرفته است . در میان خرابه های قلعه هنوز هم تعدادی لوله زنگ زده توپ وجود دارد . چهار لوله از این لوله ها را در اطراف در ورودی پاسگاههای قدیمی شهر قشم و لافت نصب کرده اند و چند لوله توپ دیگرنیز به بندر لنگه حمل شده است .

منبع: تبیان هرمزگان