جزیره خارگو در خلیج فارس

جزیره خارگو1 دردومیلی(3706متری)ویا بنابه نوشته دریاداربایندردردوکیلومتری شمال جزیره خارک قرارگرفته است وفاصله آن تا ساحل خاک ایران درحدود(30)کیلومتر است.
طول جزیره درحدود(4/5)کیلومتروعرض آن بین(700)تا(800)مترومساحت آن در حدود(4)کیلومترمربع می باشد.محمدابراهیم نادری کازرونی حقایق نگاردربارمحمدشاه قاجاردرگزارش خوددرباره جزیره خارگو می نویسد: ((بفاصله یک فرسخ ودرجنب شمال خارک واقع،درطول بقدرجزیره خارک ودرعرض سدس جزیره مذکوراست)).2

درنشریه شرکت نفت می نوسد: ((جزیره خارگوبا چهارونیم کیلومتر طول وکمی بیش ازنیم کیلومترعرض دردوکیلومتر ونیمی جزیره خارک قرارگرفته است)).

((جزیره ایست درده کیلومتری شمال جزیره خارک،طول 4/5 وعرض آن 700متر وخالی ازسکنه میباشد.

تاریخ فارسنامه ناصری درصفحه(315) دراین باره می نویسد:
((بمسافت فرسخی بیشترشمالی جزیره خارگ است ازنیم فرسخ بیشتردرازا وازنیم فرسخ کمترپهنا دارد وآب شیرین دراین جزیره جزآب برکه بارانی یافت نشود ودرمیانه جزیره خارک وخارگو صدف مروارید فراوان است)).

دکتر چارلیس دانیال درباره خارگو می نویسد:
((این جزیره درشمال شرقی جزیره خارک قرارگرفته وطول آن درحدود پنج کیلومتر وعرض آن از 700تا 900متر است و تاسواحل درحدود 30کیلومتر فاصله دارد.

سطح این جزیره صاف میباشد وکرانه های آن کم عمق بوده فقط قایق ها میتوانند بآن نزدیک شوند))3

آقای اسمعیل نورزاده بوشهری،درکتاب فلات قاره وجزایر خلیج فارس صفحه 127درباره خارگو می نویسد:
((طول این جزیره4کیلومتروعرض یک کیلومتروعمق دریا درنزدیکی خارگوبین 12تا14
قامت )یک قامت مساویست با 6پا) تا جزیره خارگ سه کیلومتر بوسیله خوردریائی فاصله دارد برای توقف ولنگرانداختن کشتیهای بزرگ قابل استفاده میباشد این جزیره متروک وخالی ازسکنه وهوای خوب ومنظره با صفائی دارد)).

سواحل خارگو:
((خارگوواقع در2میلی شمال جزیره خارک،جزیره ایست مشتمل ازشن سفیدرنگ که بروی آن بوته های علف وجود دارند.این جزیره بطور کلی کوتاه میباشد ودرسال1938 یک درخت تنهای نمایان درفاصله یک میلی منتهی الیه جنوبی آن قرارداشته است.جزیره خارگوغیرمسکونی است.

عرض کانال واقع دربین دوجزیره که دربین صخره های زیرآبی ساحلی قرارگرفته است یک میل میباشد ولی عمق آب درآن متغیرمیباشد.قسمت جنوبی این کانال بفاصله 800 یاردی صخره زیرآبی واقع درشمال جزیره خارک عمیقترین قسمت آن میباشد.دراین ناحیه حداقل عمق آب درطول کانال 37پا(11/3 متر)میباشد.دریک میلی جنوب،جنوب شرقی و2400یاردی غرب جنوب غربی منتهی الیه جنوبی جزیره خارگوعمق آب 33تا34 پا (10/1 تا 10/4 متر) میباشد)) 4

احمد فرامرزی در صفحه(53) کتاب جزیره خارک درباره خارگوچنین می نویسد:
(( . . . چون تپه وماهوردرخارگووجود ندارد میتوان ازچهارجانب جزیره پیاده شد.منتهی آب درهیچیک ازکناره ها عمیق نیست که کشتی حتی کشتی بادی بساحل نزدیک شود وناچارباید بوسیله قایق کوچک که هریک از کشتیهای بادی بزرگ باخود دارند پیاده شد ولی چون درکناره،آب زیاد کم عمق است،حتی قایقهای کوچک هم نمی توانند بساحل بچسبند ولاجرم باید پارا برهنه کرد وازآب گذشت.این جزیره بطوری که سپهبد رزم آرا مینویسد ازلحاظ نظامی دارای ارزشی نیست واز نظر دفاع خارگ وخارگو بهم مربوطند وهرنوع آرایش دفاعی که در نظرگرفته شود،مشمول هردو خواهد بود.

همانطورکه دفاع ازخارگ بعلت محدود بودن پلاژها سهلترازتعرض بآنست خارگوهم چون در نقشه دفاعی جزئی از اجزای خارگ محسوب میشود،همان حال را دارد.
خارگوچون تاحدی که تاریخ نشان میدهدهمیشه غیرمسکون بوده،تاریخی ندارد،جزچند صباحی که((میرمهنا))درآن منزل کرد واز طریق آنجا خارگ را ازهلندیها مسترد ساخت)).

میرمهنا درجزیره خارگو:
اسماعیل رائین درجلد اول کتاب دریانوردی ایرانیان درباره تاریخ ورود میرمهنا به جزیره خارگو چنین می نویسد:
((میرمهنا که درسال 1176 (1763 – م) ازغضب کریمخان،بیگلربیگی فارس رهائی یافته بود با کسان خود به جزیره خارگو رفت.خارگو جزیره ای آهکی وفاقد آب کافی ودرخت وکشتزار است.دراینجا طبیعت خشن زندگی را برمیرمنها وکسان او تنگ کرد وآنها که از جان گذشته بودند،چند دستبرد به خارک زدند وسرانجام درسال 1179- (1766م) قلعه هلندیها را درخارک متصرف شدند)).

حسن فرامرزی ازقول محمد ابراهیم کازرونی می نویسد:که((میرمهنا)) هنگا متوثقف در جزیره((خارگو))چندآهودرآن جزیره کوچک رهاکرده واین هم بعید نیست که میرمهنا پس ازاخراج پرتغالیها وانتقال ازخارگو به خارگ،آهوئی چند درخارگورها کرده باشدوبعد خانعلی خان حیات داودی نیز این عمل را تکرار کرده باشد.)) 5

جنگ میرمهنا با هلندی ها در آب های جزیره خارگو:
مولف فارسنامه ناصری درباره گرفتارشدن میرمهنا بدست کریم خان زند ووساطت میرزا محمد بیک خورموجی دشتستانی داماد میرمهنا وبخشیده شدن اووحکومت مجدد میرمهنا به بندرریگ مطالبی دارد ودرخاتمه می نویسد:

((میرمهنا بازبضابطی بندرریگ برقرارگردید ودرغیبت نواب وکیل از فارس،بنای تاخت و تازراگذاشت وهمسایگان راآزارمی نمود وصادق خان بیگلربیگی فارس،امیرکونه خان افشار را برای تنبیه اوروانه داشت ومیرمهنا درخیال تصرف جزیره خارک که در دست فرنگیان ولندیزی بود افتاد)).

دراین هنگام هلندی ها که از خیال میرمهنا آگاه شده بودند جریان را بحاکم بوشهر اطلاع دادند وبا کشتی های جنگی بسیار بجزیره خارگو حمله بردند.

از طرفی دیگر میرمهنا بقول مولف فارسنامه ،((از توپ وتفنگ آنها اندیشه نکرد))ودرآب های جزیره خارگو برکشتی های استعمارگران حمله برد و پس از یک جنگ نمایان آنها را شکست داد ومتقابلا به جزیره خارگ حمله برد.

پی نوشت ها:
1-JAZIREH . KHARKO
2- کتاب آثارشهرهای باستانی خلیج فارس ٬تألیف احمد اقتداری ٬ص (840)
3- متاب نفت فلات قاره ایران ٬شهریورماه (1345)
4- جلد اول ترجمه کتاب راهنمای خلیج فارس ٬ص (186)
5- کتاب جزیره خارک ٬تألیف حسن فرامرزی ٬ص (32)