پديده كشند سرخ

دانلود کامل پژوهش

نگارنده : سورن يوسفي

چند ماه پيش براي نخستين بار نام اين پديده را در دو هفته نامه اَمُرداد و جُستاري آگاهي دهنده از مهين دخت دهنادي درباره كشند سرخ خواندم ، شايد شما هم درباره پديده اي تلخ با نام كشند سرخ كه در آبهاي درياي پارس آسيبهاي فراواني به بار آورده است چيزي شنيده باشيد. رخدادي شوم كه در پي آن دسته دسته ماهيها مردند و در كناره دريا به گل نشستند. پديده اي كه به شمار بلند بالاي آلاينده هاي دريا پيوسته است.

برآن شدم که کاوشهایی که در این باره شده به همراه راهکارهای آن را جسته و در این جُستار(مقاله) بنویسم ، شاید و شاید افراد دلسوزی باشند و برخي از مردم به جاي تيشه ويراني بر بيشه اي سبز ، سبزي و نيلگوني سرزمينمان را كار خود دانند.
با شنيدن پيامدهاي اين پديده ، ناخودآگاه به ياد دلفين هايي مي افتيم كه آبان دو سال پيش لاشه هاي كبودشان در كناره درياي پارس دل ريشمان كرد.گرچه شُوَند(دليل) اين دو پيشآمد يكي نبود ولي سرنوشت دلفين ها و ماهي ها يكي بود. اين پديده چند ساليست گاه گاهي در درياي پارس و ديگر درياها پيش مي آيد. بنابر گزارش ها ، 100 تُن ماهی 8 سال پيش(2001) در کویت و در 4 سال پيش نزديك به 20 تُن ماهی در جاسک در بازتاب پديده کشند سرخ مرده اند.

اين رخدادهاي تلخ مرگ و مير گسترده آبزيان در درياي پارس ، پيشآمديست كه نبايد ساده از آن گزشت.
مردمان نيمروچ(جنوب) کشور از بندرلنگه تا كرانه هاي ابركاوان(قشم) این روزها دریاي نيلي را سرخ می بینند. ماهیان مرده به كناره می آیند و مردان دریا هر روز از هوای دگرگونی سخن مي گويند که پیش از این نبوده است.

بر پايه گزارشهاي كارشناسان گروه دانش زيستي كانون دريا شناسي ، ((كشند سرخ )) بنابر شكوفايي فيتو پلانگتوني كه از هفتم مهرماه سال گزشته در آبهاي كرانه اي استان هرمزگان ديده شده ، شوند مرگ و مير ماهيان مرجاني و شيلاتي بسياري از كناره هاي اين استان شده است. گرچه کارشناسان زیست دریایی می گویند این پدیده بیش از سه روز زمان نمي برد و گروهي ديگر بر اين باورند كه کشند سرخ پدیده‏ای است که بيشتر در آغاز پاییز هر سال پيش مي آيد ولی زمان آن کوتاه است (نزديك دوهفته یا بیشتر). ولي اين پديده از مهر ماه سال گزشته 110 کیلومتر از آب های درياي پارس را دربرگرفته است. 

بنابر همين گزارشها پيدايي كشند سرخ در اين آبها كه از بندر سيريك از شهرستان ( ميناب ) تا ( بستانه ) از بندر لنگه گسترش دارد در گونه خود بي مانند است. زيرا از 19 سال پيش(1369 خورشيدي) به اين سو ، هيچيك از كشندهايي كه در اين آبها رخ داده است ، به اين اندازه به مرگ و مير ماهيان مرجاني و شيلاتي نيانجاميده و زمان و گستره آنها تاكنون تا اين اندازه نبوده است. گزارش‏های رسیده نشانگر است که کشند سرخ از شهريور سال پيش در دریای مُكران(عمان) و آغاز مهرماه در آبهای كرانه اي استان هرمزگان رخ داد و پيامدهاي آن روز به روز بيشتر شده است.

اين پديده در پيرامون تيلمونهايي(جزايري) چون لارک و کیش و چارک ، و نیمه بهمن ماه سال پيش در كرانه هاي استان بوشهر (بخش نای بند) ديده شده است. در هفدهمین روز از آبان ماه سال گزشته نخستين مرگ و مير گسترده آبزيان در درياي پارس ديده شد كه ماهی های مرده در نواری به درازاي 2 کیلومتر در كرانه هاي بندرعباس در كوي سرو و پشت شهر دیده شد.

كشند سرخ چيست؟
به گفته پزشك كيانمهر(زيست شناس) ، زماني كه درونشد ماده هاي خوراكي آلي مانند فسفات ها و نيترات ها به دريا اپزايش يابد و يا نيازهاي زيستي مانند روشنايي و دما براي رويش جلبك ها خوبتر شود ، در بازتاب آن ، گونه ويژه اي از ریز جانداران(پلانگتون ها) با نام ( داپنو فلاژت ها )كه زهري هستند به تندي و بيشتر رويش مي يابند.

اپزايش اين فيتو پلانگتون ها سرانجام به تركيدن شمارشان مي رسد كه در پي آن روي آب از جانداران سرخ و غهوه اي پوشيده مي شود كه شكوفايي جلبك ها نام دارد ، و با پيدايي آن ، روشنايي و هوا به لايه هاي زيرين آب نمي رسد و جانوران زنده با كمبود روشني و هوا روبرو شده و از براي خفگي مي ميرند. بنابراين در جاهايي كه اين پديده رخ مي دهد ، بيننده مرگ و مير ماهيان در اندازه اي گسترده خواهيم بود.
گاهي هم اين فيتو پلانگتون ها از خود زهري بيرون مي دهند كه شوند زهرآگين شدن آبزيان مي شود و چنانچه پستانداران دريايي از ماهي هاي آلوده به اين زهرها بخورند ، خود از ميان مي روند.

كشند سرخ را مي توان به 3 دسته بخش نمود؛

گروه نخست:
جلبک‏هایی هستند که بيم و آسيب بسیار کمی برای آبزیان و مردمان داشته و با شتاب بدست جانداراني که خوراكشان ریز جانداران(پلانگتون ها) هستند خورده شده و شمارشان دوباره به اندازه می شود.

گروه دوم:
جلبک‏هایی هستند که دم و بازدم بیش‏ از اندازه آنها مايه آن می‏شود كه میزان هواي آب کاهش یافته و مرگ و میر جانداران آبزی را به تندي اپزایش(افزايش) ‏دهد.

گروه سوم:
گونه‏های هستند که اپزون بر کاهش میزان هواي آب ، ماده هاي زهرآگين درست می‏کند که برای آبزیان و آدمي که در كنار آن جاي داشته باشند نابودكننده و بسیار آسيب زننده است.

ادامه در دانلود...