امارات متحده عربی

دانلود کامل پژوهش

به کوشش : مسعود رضایی

امارات متحده عربی نام کشوری است در جنوب غربی قاره آسیا و در شرق شبه‌جزیره عربستان، در خاورمیانه و در بخش جنوبی خلیج فارس واقع شده‌است. براساس اطلاعات موجود در ۵۱ ـ ۵ ,۲۶ طول شرقی، و در ۲۲ ـ ۵ ,۲۶ درجه عرض شمالی از نصف‌النهار مبدأ واقع شده‌است. مساحت امارات متحده عربی به غیر از مساحت جزیره‌های تابعه در حدود ۷۷۷۰۰ کیلومتر مربع می‌باشد.

امارات متصالحه نام پیشین این منطقه می باشد که تا پیش از تشکیل اتحادیه نامیده میشده و بترتیب حروف الفبا عبارتند از:ابوظبی،ام القوین، دبی،رائس الخیمه،شارجه،عجمان و فجیره که همگی در داخل شبه جزیره رأس المسندم واقعند و این شبه جزیره از طرف شمال و غرب با خلیج فارس وتنگه هرمز مجاور است و از جانب جنوب بخاک کشور سعودی  عربی محدود شده شرقا ً با دریای عمان رابطه دارد و حدود پنجاه و یک هزار و پانصد کیلومتر مربع وسعت دارد.البته این رقم دقیق نبوده ونمیتواند  مورد استناد قرار گیرد،زیرا علاوه بر اینکه اندازه گیری و احتساب وسعت دقیق نیست،میان ابو ظبی و عربستان سعودی نیز بر سر حدود و وسعت اختلافاتی وجود داردو هریک از طرفین وسعت بیشتری را از خاک طرف دیگر مدعی است.سواحل شرقی این سرزمین که با دریای عمان مجاور است به سواحل  الباطنه شهرت دارد و فجیره در آن حدود واقع است.المسندم با این وسعت شامل امارات مذکور بوده قسمتهایی از سرزمین عمان ومسقط را نیز در بر میگیرد.امابعلت اینکه حکومت مسقط و عمان بنا بمقتضای وضع خاص خود، خود را از همه امور مربوط با عرب کنارکشیده و در جنجال تشکیل فدراسیون خلیج فارس شرکت ندارد و اصولا وارد در این فعالیتها نیست،چنانکه سلطان این امارت اظهار نمود:( تکیه خود را بر خدای متعال و مساعی شرکت نفت قرار میدهیم)1) از بحث ما کنار میماند.

پس به این ترتیب بعد از این امارت که قسمت وسیعی از شبه  جزیره عمان را فرا گرفته است،وسیعترین قسمت امارت متصالحه مربوط میشود به ابوظبی.سرزمین مسندم همانند دیگر نقاط جزیرة العرب عبارت از یک منطقه نسبتا ً مسطح و کویری است و همگی ایالات آن با دریا مجاورت داشته،حدود 640کیلومتر از خورالعدید در نزدیکی قطر تا مرز امیر نشین عمان و مسقط  با خلیج فارس خط ساحلی دارند و سواحل این ایالات از یک خط مضرس شنی متشکل از خورها و شبه جزایر سنگی و مرجانی و شنی، تشکیل میشود. تضاریس ساحل و عمق کم آب در خلیج  در نزدیکی ساحل و وجود جزایر متعدد تأ ثیری بسیار عمیق در زندگی مردم امارات متصالحه و نوع معیشت و وضع اجتماعی آنان بخشیده است و بطور کلی زندگی این مردم وابستگی زیادی به منابع دریائی از قبیل ماهی و میگو و مروارید و غیره دارد. منطقه کویری مسندم که شامل قسمت اعظم این ناحیه میشود نسبتأ مسطح و از عوارض مهم جغرافیایی وطبیعی عاری لست، لیک درمقام مقایسه با داخله شبه جزیره عربستان از ناهمواری بیشتری برخوردارمیباشد...

تاریخ امارات متصالحه مسندم_سرزمین مسندم از قرون بعیده مورد توجه و صاحب اهمیت بوده است،تا آنجائیکه داریوش بزرگ هخامنشی در دوهزار و پانصد سال پیش ازاین،سرزمین مزبور را که محل سکونت اقوام سیاهپوست افریقائی بود تحت سلطه و اقتدار خود در آورد و در نقاط مختلف آن بایجاد پایگاههای نظامی اقدام نمود.سرزمین مسندم در تمام دوران اقتدار حکومت هخامنشی  تحت نفوذ شاهنشاهی ایران بود و بعد از استیلای اسکندر یک چند در حیطه فرمانروائی وی در آمد.

در دوران پادشاهی سلسله اشکانی که گاه و بیگاه میان آنان و رومیان زدو خوردی برپا میشد،سرزمین المسندم گاهی تحت نفوذ ایران و زمانی به تصرف روم در میآمدو این وضع تا عصر ساسانی  ادامه داشت وساسانیان توانستند بزودی دامنه اقتدار و نفوذ خود را تا سواحل جنوبی خلیج فارس و قسمتهای جنوبی و شرقی شبه جزیره عربستان تا حدود یمن وسعت دهند.در این احوال ساکنان سرزمینهای حاشیه جنوبی خلیج فارس را گروههای کوچک سیاهپوست که از صدها سال قبل از هخامنشیان باین سرزمین روی آورده بودند،تشکیل میداد و طبق شواهد تاریخی اعراب تا این زمانه در داخله جزیرة العرب سر میکردند و تنها  از زمان اردشیر ساسانی تا دوره شاهپور ذوالاکتاف که سراسر عربستان عرصه نبرد ایران و روم بود، دسته هائی از اعراب توانستند بسواحل خلیج فارس راه یابند و خود را از زندگی مشقت بار صحاری نجات داده ،برای صید ماهی و تجارت دریائی باین سرزمین روی آورند.در زمان شاهپور ساسانی اعراب تازه وارد، در سواحل جنوبی خلیج، دست اندازی به سواحل ایرانی شمال خلیج را آغاز نهادند و باعث شدند که حکومت وقت ایران نیروئی جهت سرکوبی آنان بسیج نماید.

این نیرو قبایل عرب را از دست اندازی بسواحل ایرانی بازداشته ،آنان را پراکنده ساخت و متعاقب ان شورشیان بحرین را نیز بجای خود نشاند.بهنگام ظهور اسلام که ضعف و سستی برشاهنشاهی ساسانی مستولی گردید،اعراب در سواحل خلیج فارس بیش ازهر وقت قدرت یافته و متمرکز شدند و اجتماعاتی را بوجود آوردند و در زمان مرگ یزد گرد سوم و فتح اسلام قدرت و نفوذی فوق العاده کسب کردند.در دوران استیلای حکومت خلفا بر سرزمینهای وسیع آسیای میانه در حوزه خلیج فارس دسته های مختلف مجتمع و متشکل شده،شورشها و نهضتهائی را آغاز نهادند که از آنجمله میتوان از قیام حاکم بحرین در سال151 هجری و شورش طایفه ((زط)) در سال 219 هجری و شورش گروه بزرگی از زنگیان حوزه خلیج برهبری شخصی بنام علی بن محمد صاحب الزنج (رئیس و رهبر زنگیان)، نام برد که همگی توسط حکومتهای وقت سرکوبی و خاموش شدند.اگر چه علی بن محمد صاحب الزنج و دارو دسته اش مدتها پایداری کرده و در بعضی مواقع به پیشرفت و اقتداری میرسید و حتی  در حوزه خلیج فارس  قدرت زیادی  بهم رسانده پرچمی جداگانه بر افراشت،لیکن سرانجام در نبرد با قوای  خلیفه عباسی بوضع دلخراشی از میان رفته،عرصه را تهی گذارد.

متعاقب این جنبش عده ای دیگر برهبری ابوسعید بهرام جنابی که سردار لشگر عبیدالله  حمدان قرمطی بود و بهمین مناسب دسته مزبور را قرامطه مینامیدند،شورشی عظیم در سواحل خلیج فارس آغاز نهادند.این شورش که بانیروئی زیاد تقویت میشد بزودی پای  گرفت و قرمطیان توانستند در سال 386 هجری شهر قطیف را که از ولایت بحرین شمرده میشد تصاحب کنندولشکر خلیفه را شکست داده،شهرهائی را در عمان و سایر نقاط متصرف شوند.این نوع انقلابات  بنوبه خود تأثیری دیگر در این منطقه بخشیده،اساس خود مختاریهای کوچک را در سواحل جنوبی خلیج فارس استوار گردانید و از این تاریخ استقلال خواهیهای متعدد در بلاد بحرین و قطر و امارات کنونی  خلیج فارس شدت بیشتری می گرفت.چنانکه تا سال 1820میلادی  که سرآغاز  فصل نوین استعماری  در خلیج فارس میباشد،در سراسر  جنوب این خلیج حکامی بسر میبردند که تابع حکومتی نبوده چون یاغیان و طاغیان بامور  خود میپرداختند و در داخل خلیج فارس دست اندازیهائی داشتند.

کشف دماغه امید نیک در سال 904 هجری(1498_م) توسط واسکو دوگامای پرتقالی مقدمه تاریخ جدیدی برای خلیج فارس و سرزمینهای جنوبی آن بحساب میآید.زیرا از این زمان بود که دولتهای استعماری و استثماری غرب،یکی بعد از دیگری باین منطقه روی آوردند.بیش از همه امپراطوری  پرتقال دست اندازی  در خلیج فارس را شروع کرده،با تصرف سواحل مسقط و عمان بوسیله سردار خود آلفونس آلبر کوک و تصاحب جزیره هرمز که کلید خلیج فارس محسوب میشود،باستقرار  نیرو در خلیج و استفاده از منابع و موقعیت آن پرداخته و شالوده  استثماری 117 ساله را ریخت  و متعاقب آن دولت اسپانیا  که درآن زمان از سیادت بحری برخوردار بود در خلیج فارس برای خود استحکاماتی تدارک دید و بالاخره بعد از مدت کوتاهی انگلیس در تعقیب سیاست دریائی خود را بر دست اندازی به راههای معتبر آبی و جزایر  و سواحل مهم استراتژیکی بدنبال دودولت پرتقال و اسپانیا روانه خلیج شد.2)  در این احوال و اوضاع ایران پس از دهها سال آشوب و نابسامانی سروصورتی یافت و حکومت صفویه توانست موقعیتی مستحکم بوجود آورده در سراسر ایران صاحب قدرت گردد و توانست در عصر سلطنت شاه عباس کبیر باوج قدرت و ذروه عظمت خود رسد.

ادامه در دانلود...