ترکیه در موصل عراق بدنبال چیست؟
تاریخ:۱۳۹۶/۰۱/۱۹
موسسه واشنگتن: ترکیه و چشم طمع به موصل عراق
ترکیه مدت هاست که به موصل در شمال عراق به عنوان عاملی در ایجاد توازن ژئوپلیتیکی با دیگر کشورهای منطقه نگاه می کند. منطقه موصل نه تنها به خاطر وسعت، جمعیت و منابعی که در اختیار دارد بلکه همچنین به دلیل موقعیت جغرافیایی اش از اهمیت ویژه ای برخوردار است. موصل در کنار مرزهای ترکیه و سوریه یک دارایی پر اهمیت از دیدگاه از جغرافیایی تاریخی فرهنگی و اقتصادی است. دستیابی بر این منطقه هدف قدرت های بزرگ منطقه است تا به وسیله آن نفوذ خود را بگسترانند تا از منافع این منطقه استفاده کنند. تصمیم گیرندگان ترکیه به ویژه از موصل به عنوان صحنه ای برای رسیدن به آرزوهای منطقه ای و بین المللی خویش استفاده می کنند آرزوهایی مبتنی بر توسعه طلبی سیاسی سرزمینی و اقتصادی.
"دلایل ترکیه برای حمایت از تروریست های داعش و النصره"
از نظرگاهی وسیع ترکیه نقش های آشفته و متناقضی درعراق ایفا می کند و رفتارش در سوریه و اطراف آن نیز به پیچیده تر کردن این نقش ها افزوده است. برفرض پس از اعتراضات سال 2012، ترکیه به دو دلیل اساسی از تروریستی نامیدن جبهه النصره و داعش خودداری نمود. اول اینکه ترکیه در تلاش بود از این گروه ها برای سرنگونی بشار اشد استفاده کند و به همین دلیل ترکیه به آنها اجازه می داد از خاکش به عنوان پایگاه و تامین تجهیزات و نیرو بهره ببرند و دستگاه های امنیتی ترکیه هم چشمان خود را به روی تروریست ها بست که از سراسر جهان از طریق ترکیه وارد سوریه می شدند.
دلیل دوم اینکه ترکیه از این گروه ها برای جنگ با کرد ها بهره می برد. ترکیه از کردها هم در درون و هم بیرون این کشور میترسد و روابط پیچیده ای با اقلیم کردستان عراق دارد .ترکیه خود را با منطقه ای خود مختار در شمال سوریه مواجه دید که بوسیله حزب اتحاد دموکراتیک سوریه PYD اداره می شود و این حزب به پ ک ک نزدیک است.
هرچند بهره گیری از سازمان های تروریستی برای رسیدن به اهدافی ویژه بطور معمول برای استفاده کننده نتیجه برعکس خواهد داشت. پس از یک دوره نتایج استراتژیک و توسعه سیاسی و اقتصادی ترکیه با حملات داعش به خاک خود مواجه گردید. مسئولیت همه بمبگذاری ها در منطقه سلطان احمد، خیابان استقلال و فرودگاه آتاتورک را داعش بر عهده گرفت. مثاف براینکه اختلافات شدید بین دولت اوباما و دولت اردوغان بر سر جدیدترین پشتیبانی های ترکیه از گروه های تروریستی نهایتا ترکیه را مجبور به درک این واقعیت نمود که آنان حقیقتا سازمان هایی تروریستی هستند.
"نقشه های ترکیه برای موصل"
زمانی که عملیات آزادی موصل کلید زده شد با عنایت به همکاری ها بین نیروهای ارتش عراق پیشمرگه های اقلیم کردستان و ائتلاف بین المللی که تصمیم گرفته بودند حملات هوایی برض مواضع داعش را شدت ببخشند، کارشناسان پیش بینی می کردند که عملیات تا حدودی آسای در پیش خواهد بود.
ولیکن ترکیه به این نتیجه رسیده بود که این عملیات نمی تواند در جهت منافع این کشور باشد، به این دلیل که دیگر نمی تواند از این گروه های تروریستی در جهت منافع خویش بهره ببرد .حمله پیش دستانه ترکیه به استان نینوا عراق را بهت زده نمود ولیکن این حمله نشان دهنده ارزش کلانی بود که موصل برای ایجاد و ماندگاری قدرت ترکیه در منطقه داشت.
ترکیه به 3 دلیل این حرکت را انجام داد:
1- ترکیه می خواهد راهبرد جنگ نرم خود را تداوم بخشد و از مزایای حضور خود در موصل برای پشتیبانی از بازیگران محلی کیژه در عراق بهره ببرد و کوشش نماید از تداوم حضورش در آن ناحیه اطمینان حاصل کند
2- ترکیه با برجسته کردن حضور خیشد در موصل تلاش دارد افکار عمومی مردم این کشور را به مسائلی بیرون از خاک این کشور منحرف کند. ترکیه برای مهار مسائل و مشکلات درونی خویش بعد از کودتای نافرجام ، ساختارهای نظامی امنیتی قضایی نظام آموزشی و دیگر سازمان های مهم دولتی راپاکسازی کرده است و این چالشی اساسی بود که نسبت به درگیرهای موجود با پ ک ک اولویت داشت. هرچند که پ ک ک از بحران کودتا برای بی ثبات کردن دولت استفاده می نمود.
3- سرانجام اینکه ترکیه می خواهد فرصتی برای تقابل مستقیم با دیگر قدرت های ناحیه ایجاد نماید، به وجهی که این تقابل در منطقه ای بیرون از خاک این کشور باشد. اردوغان امیدوار بود که این پیام را به مردم ترکیه برساند که دولت این کشور به قدری قدرتمند است که می تواند بر بحران های درونی فائق بیاید و همزمان نقش تاثیرگذاری در خاورمیانه داشته باشد و شکوه دوران عثمانی و میراث تاریخی موصل را بازسازی کند.
قدرت ترکیه به رویکرد منطقی توسعه اقتصادی نیز وابسته است که به هیات حاکم این کشور اجازه می دهد کنترل خود بر منطقه را گسترش دهند. فرضا ترکیه با خرید نفت، از داعش پشتیبانی می کرد. قاچاقچیان از راه های فراوانی برای صادرات نفت از مناطق تحت اشغال خود استفاده می کردند. راه هایی مثل تانکرهای نفتکش کامیون های کوچک خط لوله موقتی و مسیر رودخانه و استفاده از قایق. غالب خریداران مالکان کسب و کارهای کوچک و شرکت های حمل و نقل ترکیه ای بودند که این محموله های نفتی را در منطقه ای در مثلث مرزی عراق سوریه و ترکیه گردآوری کرده و به ترکیه صادر می کردند تا در آنجا واسطه ها به قیمتی کمتر از بشکه ای 20 دلار از آنها بخرند.
هدف ترکیه از این روابط اقتصادی با گروه های تروریستی استفاده از تنش موجود در روابط خود با دولت عراق برای اهداف سیاسی از جمله جلوگیری از خودمختاری کردهای عراق و سوریه است که تهدیدی مستقیم برای ترکیه به شمار می آید و البته ترکیه از درگیری های منطقه برای تحکیم روابط خویش با دولت اقلیم کردستان عراق بهره می برد تا بازرگانی و سرمایه گذاری در بخش های گوناگون را توسعه بخشد.
و نتیجه این اقدام و دیگر تحرکات ترکیه در عراق آن شد که منطقه مرزی بین عراق و ترکیه مبدل به منطقه نفوذ بی ثبات این کشور شده است چونکه ترکیه هم از نظر اقتصادی و هم سیاسی بر این منطقه مسلط می باشد.
روابط خارجی ترکیه بر این اصل استوار است که صلح و عدالت نه از طریق دیپلماسی بلکه از طریق درگیری به دست می آید. این کشور در تلاش است با بهره گیری استراتژیک از نیروهای غیردولتی قدرت های منطقه ای را تحت تاثیر قرار داده و از این شیوه نفوذ خود را بگستراند و خود را طرف حساب کشورهای مختلف و همانند نقطه عطفی قدرتمند در منطقه نشان دهد.