حضور غیر ضروری دانیل پاتس در ایران

تاریخ:۱۳۹۳/۱۲/۱۶

حضور غیر ضروری دانیل پاتس در گردهمایی باستان‌شناسی ایران

دانیل پاتس تنها باستان شناس غربی است که نه تنها «خلیج فارس» را «خلیج عربی» خوانده است، بلکه تنها باستان¬شناس غربی است که در سال 1990 (برابر با سال 1369 شمسی) در کتابی دو جلدی تحت عنوان «خلیج عربی در عهد باستان» استدلال کرده است که نام «خلیج فارس» از آغاز «خلیج عربی» بوده است!!! این کتاب در خانة مردم عرب و در بخش خاور نزدیک بسیاری از کتابخانه ا در کشورهای آسیایی به وفور پخش شده است. اما هنوز چند ماه بیشتر نگذشته است از زمانی که پیکر پرفسور «ریچارد فرای» که عمر خود را صرف شناساندن ایران به جهان کرده بود را برای دفن کنار زاینده‌رود به ایران راه ندادیم، اما امروز «دنیل پاتس» که مصرانه نامی مجعول را برای «خلیج‌ فارس» در مقالات و کتاب‌هایش به‌کار برده است را به راحتی در ایران می پذیریم و از او تقدیر میکنیم.

اما دولت ایران با صدور ویزا برای دانیل توماس پاتس فرصتی فراهم کرد تا پرفسور باستان‌شناسی خاورمیانه در دانشگاه سیدنی با شرکت در سیزدهمین گردهمایی باستان‌شناسی، نه‌تنها از مردم ایران به‌دلیل استفاده از نام خلیج عربی در پژوهش‌ها و مقالات عربی کشورهای حاشیه خلیج‌فارس عذرخواهی کند که خواستار ا ادامه کاوش‌های علمی‌ در ایران و جبران اشتباهات گذشته با انتشار کتاب خلیج فارس شود. با این حال همچنان بسیاری از باستان‌شناسان با عدم حضور در سیزدهمین همایش باستان‌شناسی اعتراض خود را از حضور پاتس نشان دادند زیرا اعتقاد دارند وی به صورت مقطعی از نام خلیج فارس استفاده کرده است.

دانیل پاتس که حضورش با اعتراضهای گسترده ای در جامعه باستان شناسی ایران همراه بود به خبرگزاری میراث فرهنگی گفت: «اگر مردم ایران از من در مورد این مسئله ناراحت هستند، اظهار تاسف می‌کنم و از آن‌ها عذر می‌خواهم.» پاتس، ادامه داده است: «25 سال پیش در حالی که من مشغول کار در عربستان بودم، مطلبی را نوشته و در آن از خلیج ع رب ی نام برده‌ام، در حالی که سال‌های سال است که من در ایران مشغول کار بوده و کتاب‌ها و مقالات متعددی درباره ایران نوشته‌ام که در این مقالات از «خلیج فارس» نام برده‌ام. من فکر می‌کنم که ایرانی‌ها نباید نسبت به این مسئله اینقدر ناراحت و عصبی باشند. نباید اینقدر تعصب داشته باشند. آن‌ها باید با ملایمت با این مسئله برخورد کنند و این تنها مربوط به من نیست. بیشتر باستان‌شناسانی که در کشورهای عربی کار می‌کنند، مجبورند که از نام خلیج ع رب ی استفاده کنند. البته من در دانشنامه «ایرانیکا» که در نیویورک منتشر می‌شود، در مقاله‌ای «خلیج فارس» را به کار برده‌ام. این مقاله در سال 2004 تهیه شده است.»

 با گذشت چند روز از برگزاری سیزدهمین گردهمایی باستان شناسی، همچنان موج اعتراض و نارضایتی نسبت به حضور دنیل پاتس، باستان شناس که بارها در پژوهش ها و مقالات خود از نام خلیج ع رب ی به جای خلیج فارس استفاده کرده است ادامه دارد. باستان شناسان ایرانی که هفته گذشته برای شرکت در سیزدهمین گردهمایی سالانه شان دور هم جمع شده بودند، به حضور این باستان شناس استرالیایی که پیش تر در کتاب و مقالاتش از عنوان جعلی خلیج ع رب ی استفاده کرده، در این گردهمایی اعتراض داشتند. سیزدهمین گردهمایی باستان شناسی 10 تا 12 اسفندماه در کشور برگزار شد و دولت با صدور ویزا برای دنیل پاتس فرصتی را فراهم آورد تا این شخص که در تالیفات و پژوهش های خود از نام جعلی خلیج ع رب ی استفاده کرده به عنوان یکی از مدعوین سیزدهمین گردهمایی باستان شناسی در ایران حاضر شود! این در حالی است که حضور این شخص در کشور با واکنش و اعتراض تعدادی از باستان شناسان روبه رو شد و حتی برخی باستان شناسان به نشانه اعتراض در این همایش حاضر نشدند اما با گذشت چند روز از برگزاری این همایش همچنان موج اعتراضات نسبت به حضور دنیل پاتس در کشور ادامه داشته و وارد فاز تازه ای شده است.

گفتنی است تا به امروز از میان تعداد زیادی از کارشناسان و باستان شناسانی که نسبت به این حضور اعتراض داشته اند، می توان به «کورش محمدخانی»، باستان شناس اشاره کرد که در اظهاراتی، حضور پاتس را مطابق میل باستان شناسان ندانسته است. وی در این باره گفته است: «پاتس به ایران آمده است به رغم میل باستان شناسان، با اینکه این باستان شناس عذرخواهی کرده و قرار است کتاب باستان شناسی خلیج فارس را منتشر کند اما باید به جامعه باستان شناسی و نظری که نسبت به حضور پاتس در ایران وجود داشت احترام می گذاشتند».

دکترحکمت‌الله ملاصالحی گفت: پاتس دهها مقاله در مورد ایران نوشته است لذا انتظار ملت ایران آن است که وی خود، خطای تعمدی مرتکب شده و سلاخی باستان‌شناسی ایران را اصلاح کند همچنان که انتظار باستان‌شناسان هم آن است که این اشتباه بزرگ تاریخی را با چاپ کتابی در همان حجم درباره خلیج فارس تصحیح کند. اگر این کتابی که با نام جعلی و تحریف شده توسط دانیل پاتس نوشته شده بوسیله یک فرد عادی به نگارش درمی‌آمد که چیزی از تاریخ و باستان‌شناسی نمی‌دانست، انسان اینقدر متأثر و متأسف نمی‌شد اما این نام را کسی جعل کرده و تاریخ را کسی تحریف کرده که باستان‌شناس است و دست کم ده‌ها جلد کتاب از او در طول این سالها درباره ایران و منطقه خاورمیانه چاپ شده است. هرگز چنین تحریفی به صورت شفاهی قابل بخشش نیست مگر اینکه او یک کتاب دیگر با چنین حجمی بنویسند و در آن ابراز پشیمانی بکند.اگر هرکسی بخواهد این گونه شواهد باستان‌شناسی را تحریف و تاریخ را جعل کند، چه خواهد شد؟! پاتس یک انسان عادی نیست. رفتاری که او کرده برای جامعه باستان‌شناسی در سطح جهان خطرناک هست چرا که اگر هر باستان‌شناسی بخواهد با نام‌های تاریخی و جغرافیای تاریخی ملت‌ها، تمدن، میراث و فرهنگ ملت‌ها این گونه برخورد کند چه خواهد شد؟ چه بر سر علم و چه بر سر معرفت خواهد آمد؟از فیلسوف همتبار ایشان برتراند رسال جمله ای رانقل کرده اند که گفته است برای آنکه بدانی یک عملی که انجام داده ای چه اندازه نیک است و بد تعمیمش بده.آقای دانیل پاتس یک انسان عامی و درس ناخوانده و نامتخصص نیست. اینطورنیست که تصورکنیم ایشان با حجم عظیم و منابع تاریخی و مستنداتی مورخان و سیاحان و سفرنامه نگاران عهد باستان یونانی و رومی و در سده های سپستر مهاجمان و مهاجران غربی و شرقی درباره نام خلیج فارس بجای نهاده اند نا آشناست و چیزی نمی داند و داند و هردوت و استرابون و مورخان و سیاحان و نویسنگان اروپایی و آسیایی را که هم بر نام خلیج فارس انگشت تاکید و مهر تایید می نهند، نمی شناسد.اینطور نیست که آقای پاتس از شواهد و قرائن باستان شناسی موجود نیزبی خبرمانده است.پاتس کاری کرده نابخشودنی هم در جامعه علم، هم در حوزه تفکر و هم به لحاظ اخلاقی. رفتار او غیر علمی، غیر منطقی و غیر اخلاقی و ناپسند بوده است.

همچنین دکتر خطیب شهیدی باستان‌شناس و استاد دانشگاه در این باره گفت: اگر کسی دانشمند است، یا علم را قبول دارد یا ندارد. این مکان همیشه اسمش خلیج فارس بوده و خلیج فارس می‌ماند چه افرادی امثال پاتس برای پول تاریخ را جعل کنند یا نکنند.اما نکته دردآور اینجاست کسی چنین خطای بزرگ و غیر قابل بخششی را انجام داده که خود سال‌ها در ایران کار کرده و مقاله نوشته است. دنیل پاتس باستان‌شناس مطرح و بزرگی است. با نوشتن او شاید خلیج فارس ما تغییر نام ندهد اما ساحت علم و دانش توسط یک باستان‌شناس مهم لکه‌دار شده است.