تلاش برای اصلاح اطلس تاریخ ترکیه

تاریخ:۱۳۹۵/۰۲/۰۳

تلاش مرکز برای اصلاح اطلس های ترکیه

مقوله تحریف نام های جغرافیایی از آن دسته بدعت های ناموجه و ناپسندی است که نه تنها بر خلاف موازین تاریخی بوده بلکه موجبات دگرگونی مالکیت های جغرافیایی را محتمل خواهد نمود.درهمین راستا هرگونه وارونه سازی پیرامون نام خلیج فارس چه  درهر برهه زمانی و مکانی و از جانب هر دولتی نتیجه نگرشی غیرعلمی و درتضاد مستقیم با منش تاریخی محسوب می گردد و طبیعتا ً می بایست به عنوان امری مضموم و مردود مد نظر واقع شود.دراین باب نام مجعول خلیج بصره در ترکیه امروزی که مرکز مطالعات خلیج فارس به با جدیت به دنبال اصلاح آن است را می توان به عنوان یک شاخصه مهم مورد بررسی قرار داد. در دوران عثمانیان به جهت رقابتهای ژئوپلتیکی و ایدئولوژیکی مابین دول ایشان وصفویه وبه جهت تسلط آبی ترکان برتمامیت آب های خلیج فارس با عنایت به جایگاه خاص استراتژیک اش،سبب گردید که دولت عثمانی با سودای دست یازی بدان درصدد تحریف نام تاریخی خلیج فارس و دگرگونی به خلیج بصره برآید ودرهمین راستا اقدام به طراحی نقشه هایی با موقعیت جغرافیایی ایران و بکارگیری نام مجعول خلیج بصره بر کرانه های خلیج فارس نمود که این نیز به هیچ وجه منتج به بازخوردی بین المللی نگردید و کمتر جغرافی دان مستقلی در طول تاریخ بوده که از این نام نامأنوس بهره گرفته باشد.

یکی ازعوامل مهم دراین ناکامیابی دوران حضور یکصد ساله پرتغالی ها درخلیج فارس بود که بی نظیرترین و ارزشمند ترین نقشه ها درباره خلیج فارس توسط ایشان تهیه و درسرتاسر گیتی توزیع شده و هم اکنون نیز دربسیاری از موزه های معتبر جهانی والبته به عنوان میراث بشری نگهداری می شود. درحقیقت خلیج بصره تنها گوشه ای ازمنطقه دریایی بزرگ خلیج فارس بوده که منتهی به سواحل بندربصره می باشد.همچون خلیج بوشهر و یا حتی خلیج بحرین ،بنابراین تنها انگیزه بکارگیری این نام صرفا ً جهت گیری ها و جاه طلبی های ژئوپلتیکی عثمانیان بوده و نه امری دیگر.

لذا در راستای رصد و شناسایی اطلسهای جغرافیایی جهان که از نامهای مختلفی بجای نام بین المللی خلیج فارس استفاده میکنند، سید عباس مجتهدی مشاور ارشد مرکز مطالعات خلیج فارس سفر ماموریتی چهار روزه ای (از اول تا چهارم تیر ماه1394) به شهر استانبول ترکیه نمود تا پرونده ناتمام خلیج بصره - خلیج ایران را در این کشور پی گیری نماید. شهر استانبول از آن جهت انتخاب گردید که بزرگترین و مهمترین شهر ترکیه است. سید عباس مجتهدی پس از بازگشت، در گزارش خود به شورا و مدیر عامل مرکز مطالعات خلیج فارس شرح تعدد نام های مورد استفاده در اطلسهای جغرافیایی ترکیه را به شرح زیر تشریح نمود:

ما تاکنون در مرکز مطالعات خلیج فارس تلاشهای زیادی برای اصلاح نام اشتباه خلیج بصره به خلیج ایران(دو نامی است که در ترکیه به خلیج فارس گفته می شود)در اطلسهای کشور ترکیه انجام داده ایم و در این راه به موفقیتهایی نیز دست یافته ایم.تلاشهای مرکز مطالعات در این زمینه منحصر به فرد بوده و در ایران تاکنون هیچ ارگان دولتی یا غیر دولتی به این مسئله مهم و استراتژیک برای منافع جمهوری اسلامی ایران توجه نکرده است.اما در این خصوص هنوز راهی طولانی در پیش رو داریم و بدون کمکهای معنوی و مالی مراکز دولتی یا غیر دولتی قادر نخواهیم بود این کار که در اواسط راه آن قرار داریم را به پایان برسانیم.گزارش این جانب شامل دو بخش است که هر کدام دارای جنبه مثبت و منفی برای منافع جمهوری اسلامی ایران است.

بخش اول:نکته مثبت آن که طبق بررسی ها و تحقیقات به عمل آمده از کتابفروشی های متعدد در نقاط مختلف استانبول من جمله: کتابفروشی های نزدیک به میدان "تقسیم" و هم چنین بازار کتاب استانبول،اطلسهای جامع و مدرسه ای متعلق به پروفسور دکتر "صبری دوران" که از نام صحیح "خلیج ایران" استفاده کرده،بدون شک اولین و اطلس شماره یک در کشور ترکیه هستند.اما نکته منفی آن که در سایر اطلسها،کرات جغرافیایی و نقشه های دیواری، 90% از نام مجعول "خلیج بصره" استفاده می شود.

بخش دوم: مهمترین خرید اطلس این جانب،خریداری چند نسخه از "اطلس تاریخ" نوشته دکتر "حسین داقته کین" از جمله تاریخ دانان بزرگ و مطرح کشور ترکیه است که توسط انتشارات مشهور "انقلاب" ترکیه نیز به چاپ رسیده است.مطالعه این اطلس واقعا قابل تامل است.نکته منفی که در این اطلس دیده می شود آن است که کارتوگراف از چهار نام مختلف برای نامیدن آبراه بین ایران و شبه جزیره عربستان استفاده شده است که این از نظر علم جغرافیایی غلط است.  نامها عبارتند از:

1 – خلیج بصره با 80% استفاده
2 – خلیج ایران با 10% استفاده
3 – خلیج فارس با 5% استفاده
4 – خلیج پارس با 5% استفاده

این مسئله نشان دهنده سردرگمی نویسنده و کارتوگراف اطلس تاریخ ترکیه و همچنین خودداری از به کار بردن و استفاده از یک نام صحیح و علمی که همان خلیج فارس است، می باشد. نکته مثبت آن است که در نقشه ای که نشان دهنده آغاز اولین امپراطوری جهان یعنی امپراطوری پارس(هخامنشیان) است نام این آبراه "خلیج پارس" ذکر شده که در واقع مهر تاییدی در خصوص اصالت و درستی این نام برای آبراه جنوب ایران است. اما چیزی که واضح و مبرهن است این است حتما بایستی سازمانی تخصصی در ایران این مسئله مهم را در جهان رصد و پیگیری نماید تا از وقوع چنین تعدد نام جلوگیری شود. مرکز مطالعات خلیج فارس بدلیل امکانات محدود مالی با سرعت کمی میتواند صدها اطلس و نقشه جغرافیایی را در مراکز مختلف علمی جهان رصد نماید و ضروری است که وزارت محترم امور خارجه ضمن حمایت از این کارگروه خلیج فارس شناسی، روند شناسایی و اصلاح نامهای مجعول را در سطح جهان تسریع بخشد تا مردم کشورهای مختلف همواره بدانند که هیچ نامی غیر از نام خلیج فارس در جنوب ایران مشروعیت تاریخی و علمی ندارد.

بازتاب تلاش بین المللی مرکز مطالعات در خبرگزاری های ایران

استفاده هم زمان از نام خلیج پارس و خلیج بصره

استفاده از نام مجعول خلیج بصره