زنگ انقراض دلفین ها و كوسه‌های خلیج فارس
هشدار به ایرانیان برای پاسداری از خلیج فارس
منابع‌طبيعی- كاملیا مافی:
خليج‌فارس بزرگترين پناهگاه موجودات دريايی به‌ويژه آبزيان ظريف و كوچك از قبيل ماهی‌های تزئينی زيبا و رنگارنگ، مرجان‌ها، ماهیان خوراكی و غیرخوراكی، كوسه ماهیان، صدف‌ها، حلزون‌ها، نرمتنان، شقايق‌ها، اسفنج‌ها، عروس‌های دريايی و... است.
تعداد زيادی از اين آبزيان كه در نوع خود زيباترين موجودات دريايی نیز هستند، به دلایلی همچون حوادث مختلف و مسائل زيستی به اين پناهگاه آرام و گرم پناه آورده‌اند و از هزاران سال پيش در آن به زندگی خويش ادامه می‌دهند.
قباد (شاه ماهي)، شوريده، حلوا سياه، سرخو، شعري، سبيتي، خاور و دختر ناخدا از مهمترين ماهی‌های خــوراكی و اره‌ماهي، بمبك، ماهی لقمه و اسب‌ماهی از ماهی‌های غيرخوراكی خليج‌فارس محسوب می‌شوند
كه علاوه بر این صدها گونه ماهی تزئينی نیز در این خلیج زندگی می‌كنند كه از میان آنها می‌توان به جراح دم زرد، آنتن‌دار، دلقك آبي، كاردينال، هامور، سقماهي، دم گاوي، نئون، آرايشگر، صندوق ماهي و شاخدار اشاره كرد.علاوه بر این ماهیان، در آب‌های خلیج فارس می‌توان كوسه‌های كولی را نیز یافت كوسه‌های از تیره Carcharias menisorrah كه از انواع ماهیان، نرمتنان و میگوها تغذیه می‌كنند.
صيد كوسه ماهيان، رعب انگیز اما هميشگي
تا چند سال پیش هر شنونده‌ای كه نامی از كوسه می‌شنید، اول دچار ترس و دلهره می‌شد و سپس مرگ‌آفرینی این حیوان را به یاد می‌آورد و سریعا به این ایده در ذهن خود می‌رسید كه اگر حیوانی خطرناك و دردسرآفرین است پس باید به هر طریقی شده از بین برود
پس با صید اتفاقي و بعضا تفنني كار خود را آغاز كرد به‌طوری كه طي ساليان اخير با راه‌اندازي كارخانه‌هاي عمل‌آوري پيشرفته در كشورهاي عربي حوزه خليج‌فارس و حتي در كشورمان و گرایش و علاقه صیادان به لحاظ گرانی قيمت كوسه در مقابل ديگر ماهيان خليج فارس، نسل اين گونه ارزشمند دريايي به‌طور جدي در معرض خطر انقراض قرار گرفته است.
این در حالی است كه با گران شدن هزينه‌هاي سوخت، هزينه تعمير و نگهداري موتور و افت محصول در ميان صيادان جنوب كشور، صيادان با صيد بي‌رويه كوسه‌ها به دنبال جبران هزينه‌هاي خود هستند تا به حدي كه متاسفانه برخي از صيادان جنوب كشورمان با مجهز كردن شناورهاي خود به فن‌آوري و تكنيك‌هاي متنوع و مخرب به صيد كوسه ماهيان روي آورده‌اند.
حميد عالي حسيني كارشناس شيلات استان بوشهر در اين خصوص به خبرگزاری مهر می‌گوید: «به گفته محققان كوسه‌ها، قديمي‌ترين گونه آبزي در جهان هستند كه بيش از ۴۰۰ ميليون سال پيش شكل گرفتند و در ۱۰۰ ميليون سال اخير به ندرت دستخوش تغيير و دگرگوني شده‌اند.» امروزه اين گونه در خليج فارس همانند ديگر ماهيان با خطر انقراض روبرو شده‌اند.
زیرا در گذشته در خليج فارس صيد كوسه به‌صورت اتفاقي و بعضا تفنني صورت مي‌گرفت اما متاسفانه طي ساليان اخير برخي صيادان صيد كوسه‌ها را به‌عنوان صيد هدف مورد نظر قرار داده‌اند. صيادان ما گرايشي عجيب به صيد كردن آبزيان در هر شرايط و با هر وسيله‌اي دارند و با اين كار خود به انقراض گونه‌هاي آبزي كمك مي‌كنند همانطور كه گونه‌هاي ذي قيمتي مثل «حلوا سفيد، راشگو و ذخاير ميگو» رو به نابودي است.
فواید درمانی گونه‌های مختلف كوسه ماهیان
نرسی نصیرآبادی استاد دانشگاه علوم پزشكی جندی شاپور اهواز در مورد مصارف كوسه ماهیان می‌گوید: «كوسه ماهیان علاوه بر تعادل اكولوژیكی دریاها، مصارف مختلفی در جهان دارند. پوست كوسه در برخی كشورها به عنوان غذا خورده می‌شود اما بیشتر پوست كوسه ماهی (دباغی نشده) در تهیه چرم استفاده می‌شود. در گذشته از پوست كوسه برای تهیه سنباده و صیقل دادن وسایل چوبی استفاده می‌شد.
از چرم كوسه ماهی نیز، در تهیه وسایل لوكس مانند كیف دستی، كفش، چكمه، كیف زنانه و مردانه، بند ساعت، كمربند، جاكلیدی، جلد هفت‌تیر و دسته چاقو استفاده
می‌شود.
همچنین از كبد این آبزی علاوه بر استخراج ویتامین A برای تهیه روغن استفاده می‌شود. تعدادی از كوسه‌هاي Ginglymostoma cirratum پوست باارزشی دارند، در حالی كه گوشت آنها بی‌ارزش است.
از طرف دیگر گوشت كوسه باله كوتاه Isurus oxyrinchus ممكن است در بازار از ارزش زیادی برخوردار باشند.»وی ادامه می‌دهد: «از دندان كوسه استفاده تزئینی و از غضروف آن استفاده دارویی می‌شود.
باله كوسه صادراتی است و در ژاپن از آن سوپ تهیه می‌كنند. به علاوه ارزش غذایی كوسه زمانی آشكار می‌شود كه سوپ باله‌های كوسه در زمره گران‌ترین غذای مردمان جنوب شرق آسیا است كه این نوع غذا به‌عنوان غذای اختصاصی ملی آنها محسوب می‌شود.
همچنین جالب است بدانید كه هرگونه آسیب فیزیكی و خشك شدن سطح پوست در كاهش كیفیت پوست كوسه اثر داشته و احتمالا موجب اكسید شدن آن نیز می‌شود. استخراج مواد چربی خاصی از یك نوع كوسه برای تهیه مواد آرایشی و یا تهیه نخ جراحی از باله‌های كوسه از دیگر كاربرد آن در صنعت است.
بهروز انواري محقق و كارشناس رفتارشناسي كوسه‌هاي خليج فارس نيز می‌گوید: متاسفانه خواص درماني، صنعتي و بهداشتي كوسه‌ها عاملي براي به خطر افتادن نسل شان شده است. كوسه ماهيان علاوه بر تعادل اكولوژيكي در درياها، مصارف مختلفي در جهان دارند.
در گذشته از پوست كوسه براي تهيه سنباده و صيقل دادن وسايل چوبي استفاده مي‌شده است. امروزه پوست كوسه در برخي كشورها به عنوان غذا خورده مي‌شود اما همچنان بيشتر پوست كوسه ماهي در تهيه چرم و در تهيه وسايل لوكس استفاده مي‌شود.
علي طياري يكي ديگر از كارشناسان شيلات نيز در این باره می‌گوید: براي جلوگيري از انقراض كوسه ماهيان در سال‌هاي قبل ديدگاه ترويج لانگ‌لاين (رشته قلاب) اين گونه‌هاي باارزش توسط شيلات مورد توجه قرار گرفت زيرا اين روش علاوه بر انتخابي بودن روش صيد، هيچ گونه ضرري نيز متوجه بستر دريا نمي‌كند.
طياري با بيان آنكه مسئوليت حفظ كوسه ماهيان و جلوگيري از كاهش اين گونه‌ها و انقراض آنها متوجه مسئولان شيلاتي است، می‌افزاید: بهره‌برداران نيز بايد به‌طور مسئولانه در حفظ اين گونه‌ها كوشا باشند به علاوه به‌رغم حساسيت‌هاي به وجود آمده چند سالي است شيلات، در جهت قانونمند شدن صيد و صيادي و همچنين اعمال مديريت صيد بهينه ممنوعيت صيد كوسه ماهيان را اجرا كرده است كه مي‌توان تا حدودي گفت اعمال ممنوعيت‌هاي شيلاتي در صيد كوسه‌ها تاثيرگذار نبوده است.
زیرا راه‌اندازی كارخانه‌های عمل‌آوری پیشرفته در حوزه خلیج فارس (كشور‌های عربی) و قیمت بالای كوسه از یك طرف و ارتباطاتی كه برخي صیادان ما با آن كشورها برقرار كرده‌اند باعث شده تا تلاش صیادی در منطقه جنوب افزایش چشمگیری پیدا كند. تا جايی كه باله‌های كوسه خشك شده بین 25 الی30 هزار تومان و باله تر آنها 5 الی 7 هزار تومان خرید و فروش می‌شود.
همانطور كه قبلا گفته شد امروزه صیادان با استفاده از روش‌های صید غیرمرسوم و با وارد كردن ادوات صید مخرب عملا به جنگ كوسه‌ها شتافته‌اند زیرا صیادان ما گرایشی عجیب به صید گسترده آبزیان در هر شرایط و با هر وسیله‌ای می‌كنند و با این كار خود تا حد انقراض یا نزدیك به انقراض گونه‌های آبزی پيش مي‌روند و درك نمی‌كنند
كه یك موجود زنده یك منبع غیرقابل تجدید است كه حامل اطلاعات با ارزش ژنتیكی بوده كه طی هزاران سال یا ميلیون‌ها سال تكامل یافته است و هنگامی كه این موجود منقرض شود؛ این اطلاعات برای همیشه از بین می‌رود.