ضرورت ساخت روباتهای دریایی در خلیج فارس
تاریخ:۱۳۸۹/۰۳/۱۰
ضرورت ساخت روباتهای دریایی در خلیج فارس
روزبه پارساپور
با افزایش و توسعه پایگاه های نظامی نیروهای متخاصم و همچنین ورود زیردریایی های اتمی رژیم صهیونیستی در خلیج فارس٬ ضرورت بررسی روشها و تاکتیک های جدید جهت مقابله با هرگونه درگیری احتمالی دریایی در خلیج فارس ضروری به نظر می رسد. بی شک منطقه خليج فارس به دليل موقعيت ژئوپوليتيک و ژئواستراتژيک خود و دارا بودن منابع سرشار انرژي يکي از مناطق بسيار مهم و حساس جهان از قرن گذشته محسوب مي شود. انرژي و امنيت دو موضوع کليدي و استراتژيک در اين منطقه است که متاسفانه این دریا را به کانون توجه قدرتهای جهانی تبدیل نموده است. پیشرفتهای موشکی قابل توجه در حوزه موشکی (دوربرد٬ ساحل به دریا٬ سطح به سطح و...) جمهوری اسلامی و استقرار سامانه های موشکی مختلف در سواحل خلیج فارس و تنگه هرمز از اقدامات ارزنده و قابل توجه در مواجهه با هرگونه حمله احتمالی می باشد. همین اقدامات موجب گردید که بیش از 6 سال تلاش های آمریکا و اسراییل برای حمله به ایران ناکام بماند و همواره از تهدید به حمله نظامی به ایران به عنوان یک ابزار عملیات روانی علیه کشورمان استفاده کنند. زیرا تئوریسین های نظامی غربی به خوبی آگاه هستند که واکنش احتمالی ایران به هر گونه حمله نظامی یکی از مواردی بوده است که همواره به عنوان یک عامل بازدارنده عمل کرده است. پراکندگی تاسیسات هسته ای کشورمان و زیر زمینی بودن بسیاری از این تاسیسات عملا هر گونه حمله هوایی برق آسا و سریع یا همان اصطلاح "بزن در رو" را برای نابودی این تاسیسات منتفی ساخته است و کشور متجاوز مجبور خواهد بود برای اتمام عملیات نظامی خود حداقل یک هفته به حملات خود ادامه دهد که این امر با توجه به احتمال واکنش شدید موشکی ایران، در مقابله با نیروی متجاوز و همچنین واکنش متقابل در خارج از مرزهای جغرافیایی ایران٬ حمله نظامی به تاسیسات هسته ای ایران را به یک گزینه غیر منطقی و نوعی "خودکشی" برای غرب تبدیل کرده است. اما با اینهمه با وسعت دامنه حضور دشمنان در آبهای نیلگون خلیج فارس و تقویت جنگهای الکترونیک در عرصه بین المللی٬ ضرورت توسعه علوم و تکنولوژی های الکترونیکی در حوزه دریا به وضوح قابل لمس می باشد. حضور شناور نظامی پشتیبان انگلیسی در آبهای کویت٬ مین روب آمریکا در قسمت شمال غرب خلیج فارس٬ پایگاه نظامی آمریکا در کویت٬ رزم ناو انگلیسی در نزدیکی آبهای قطر٬ رزم ناو آمریکا در نزدیکی آبهای امارات٬ استقرار پایگاه هوایی آمریکا در قطر٬ پایگاه پنجم دریایی آمریکا در بحرین٬ پایگاه نظامی آمریکا در امارات٬ شناورهای پشتیبان آمریکا در نزدیکی تنگه هرمز٬ ناو هواپیمابر آمریکا در دریای عمان٬ پایگاه نظامی آمریکا در عمان٬ پایگاه نظامی فرانسه در امارات و به تازگی خبر ورود زیردریایی های اتمی اسرائیل(ساخت آلمان)٬ نیروهای مسلح جمهوری اسلامی را بیش از هر زمان دیگر متوجه ضرورت طراحی و ایجاد زمینه های احساس ناامنی پیوسته برای هر نیرویی که قصد تجاوز به مرزهای آبی کشورمان را از طریق آبهای خلیج فارس دارند٬ کرده است.
توجه به جنگهای الکترونیک
پیشرفت علوم الکترونیکی و تکنولوژی های مرتبط با آن در عرصه های مختلف زندگی امروز به وضوح مشهود می باشد. از لوازم‌هوشمند خانگي‌كه‌براي تسهيل‌امور زندگي‌طرح‌مي‌شوند تا تجهيزات‌پيشرفته‌نظامي غرب كه‌متاسفانه‌در جهت‌تخريب‌و نابودي‌انسان‌ها به‌كار مي‌رود، همه‌متاءثر از پيشرفت‌سريع تكنولوژي‌الكترونيك‌هستند. آغاز عصر الكترونيك‌را مي‌توان‌متقارن‌با ظهورراديودانست‌كه‌همزمان‌باآن،ظهورراديوهاي‌نظامي‌وجهت‌ياب‌هاي‌راديويي‌اولين‌گام‌هاي‌معرفي‌اين‌علم‌به‌صنايع‌نظامي‌بودند. پس‌از آن‌پيشرفت الكترونيك‌براساس‌نيازهاي‌نظامي‌تدوين‌مي‌شود در همين‌راستا رادار براي آشكارسازي‌و تعيين‌موقعيت‌مواضع‌دشمن‌و در نتيجه‌افزايش‌دقت‌توپخانه ابداع‌شد. گام‌بعدي‌به‌كار بردن‌تجهيزات‌دقيق‌الكترونيك‌براي‌هدايت موشك‌ها مي‌باشد.
ميزان‌كارايي‌تسليحات‌هدايت‌شونده‌به‌طريق‌الكترونيككه‌به‌احتمال‌نابودي‌هدف‌تعيين‌مي‌شود آن‌چنان‌بالا رفته‌است‌كه‌هيچ‌شانسي براي‌اهداف‌بي‌دفاع‌باقي‌نمي‌ماند. تقريباً تمام‌تسليحات‌كارآمد امروزي‌مجهز به‌ادوات‌هدايت‌الكترونيكي‌مي‌باشندبنابراين‌توسعه‌سيستمهاي‌ضد حمله الكترونيكي جهت‌كاهش‌كارايي‌ادوات‌هدايت، يك ضرورت‌محسوب‌مي‌شود. با ظهور اين‌تكنولوژي‌و اثبات‌موثر بودن‌آنها در از كار انداختن‌تسليحات‌هدايت‌شونده‌بر پيچيدگي‌هاي‌ادوات‌نظامي‌به‌كار رفته‌در صنايع‌نظامي‌افزوده‌شد. اين‌قبيل‌سيستمها با هدف‌كاهش‌چشمگير كارايي تقريباً تمام‌تسليحات‌طراحي‌و ساخته‌مي‌شوند.
به منظور اعمال موفقیت آمیز اقدامات جنگ الکترونیکی در زمان صلح و جنگ توسط هر نیروی مسلحی، استفاده گسترده و برنامه ریزی شده از تجهیزات الکترونیکی، که به طور مستقل انجام می گیرد (مانند رادارها و مخابرات و …) یا به صورت همراه و جزیی از جنگ افزارهای آفندی و پدآفندی (مانند انواع هواپیماها، شناورها، موشک ها و …) در حال رایج شدن است، که در هر حال کاربرد صحیح آنها به هر صورتی که باشد، باعث ارتقاء بُرد تجهیزات و جنگ افزارها، سرعت (شتاب)، دقت و قدرت نظامی (کشندگی) می شود و موجب می گردد تا ضمن افزایش ضریب موفقیت، مدت زمان جنگ های امروزی نیز کوتاه شود. دستیابی به چنین تحولاتی در گرواعمال مدیریت مفید و موثر جنگ الکترونیکی به همراه سایر اقدامات سخت افرازی، اطلاعاتی و عملیاتی سامانة فرماندهی و کنترل نیروهای مسلح در هر کشوری می باشد.
اگر چه نیروی های مسلح جمهوری اسلامی، توانمند، با ایمان و با انگیزه هستند و قادرند بسیاری ازمعادلات و محاسبات نظامی را در صحنه نبرد بر هم زده و خالق حماسه های غیر قابل محاسبه و تصور گردند؛ معهذا عناصر دیگری نیز برای تضمین پیروزی در جنگهای الکترونیک امروزی نیاز است. همانطوری که در جنگ تحمیلی هشت ساله عراق علیه ایران (دفاع مقدس) شاهد آن بودیم، بخش اعظم موفقیت در جنگ مرهون این عنصر شهادت طلبی بود، با این وجود جنگ را هم ارزان نبردیم و تاوان زیادی، به علت فقدان و کمود عناصر دیگر، متحمل شدیم. نگاهی اجمالی به دفاع مقدس به عنوان یک جنگ نیمه مدرن، جنگ نفت به عنوان یک جنگ مدرن، جنگ ناتو با یوگسلاوی بر سر کوزوو، جنگ های افغانستان و عراق به عنوان جنگ فوق مدرن، نقش و اهمیت مدیریت جنگ اطلاعات و جنگ های الکترونیکی را در اعمال فرماندهی و کنترل در صحنه های هوایی، زمینی و دریایی نبرد، امری پذیرفته شده و رکنی اساسی از ارکان اصلی جنگ های امروزی ملاحظه می کنیم که در این راستا، مقوله مدیریت امواج الکترومغناطیسی نقش اصلی را بر عهده دارد.در جنگهای امروزی به همان شیوه هایی که از قدرت آتش جنگ افزارها به عنوان یک عامل قدرت رزمی استفاده می شود، تاکتیک ها و فنون جنگ الکترونیکی نیز بُعد تازه ای از این قدرت محسوب می شود و با استفاده از آن می توان توان رزمی دشمن را کاهش داد و به طور نسبی اعمال نفوذ کرد؛ زیرا هر اندازه که یک نیروی نظامی و جنگ افزارهای سازمانی آن به انواع حساسه های پخش و دریافت امواج الکترومغناطیسی وابسته باشند، به تبع آن به همین نسبت در مقابل اقدامات جنگ الکترونیکی نیز آسیب پذیرتر خواهند بود.
ساخت رباتهای دریایی در خلیج فارس
از آن‌جا که درصد بالایی از منابع نفت و گاز جهان در دریاها واقع هستند، اهمیت پژوهش و ساخت این نوع رباتها در کشوری مانند ایران که با یکی از حساس ترین مناطق دریایی جهان همچون خلیج فارس مرز مشترک دارد و منافع کشورش در گرو امنیت و تسلط بر آن دریا می باشد ضروری می باشد. استفاده از رباتهای زیرآبی کاربردهای فراوانی دارند چنان که می‌توان گفت مهم‌ترین کاربرد رباتهای زیرآبی در سراسر جهان، در صنایع نفت و گاز جهت انجام عملیات اکتشاف و استخراج نفت و گاز است. اما از همین نوع ربات ها می توان در امور امنیت دریایی و تجهیزات نظامی نیز بهره برد. کاربرد نظامی رباتهای زیرآبی در آغاز به انجام عملیات جستجو و بازیابی وسایل و تسلیحات غرق شده، محدود می‌گشت. اما به مرور با افزایش سرمایه‌گذاری بر روی این تکنولوژی در صنعت نظامی، قابلیت‌های رباتهای زیرآبی در این زمینه نیز افزایش جالب توجهی یافت. امروزه یکی از مهم‌ترین موارد کاربرد رباتهای زیرآبی با کابرد نظامی استفاده از آنها در چیدمان و نیز خنثی‌سازی مین‌های جنگی است، که اغلب انجام آن با استفاده از شناورهای سطحی و یا غواصان سخت، مشکل و خطرناک است. استفاده از رباتهای زیرآبی می‌تواند نقش مهمی در طراحی استراتژی‌های جنگی و تدافعی و تامین امنیت مرزهای ساحلی در زمان صلح و نیز کشف و خنثی‌سازی محدودهٔ آبهای سرزمینی، از مین‌ها و همچنین تسلیحات و ادوات مستعمل به جای مانده از دوران جنگ، داشته باشد. با توجه به گسترش رباتهای زیرآبیِ خودکار و توانمندی نیروهای دانشگاهی ایران در علم رباتیک و همچنین ضرورت بررسی همه گزینه ها در مواجهه با تجاوز احتمالی نیروهای دریایی دشمنان، به نظر می‌رسد استفاده از این تکنولوژی در صنایع نظامی نیروی دریایی ارتش و سپاه پاسداران بسیار مطلوب٬ کارآمد و بازدارند باشد. چرا که در کاربردهای نظامی اغلب مطلوب است ربات در گسترهٔ وسیع حرکت کند و از موانع متعدد گذر کند و لذا مطلوب است که ربات بدون کابل بوده و مجهز به تکنولوژی‌های پیشرفتهٔ کنترل و هدایت از راه دور باشند و ضمنا بتوانند به صورت خودکار مسیر مطلوب را یافته و نیازی به منبع انرژی خارج از ربات نباشد. در طراحی این روبات ها حمل مواد تخریبی جهت ضربه زدن به ناوها و شناورهای نیروی متخاصم٬ حجم کم و دور از چشم غیر مسلح بودن در دریاها٬ دارای قابلیت رادار گریزی٬ مدیریت اطلاعات و فرستادن و دریافت فرکانسها و اطلاعات دریایی٬ عکسبرداری٬ فیلمبرداری و... بایستی لحاظ گردد. امروزه در جهان ربات های دریایی سبک و سنگین متعددی طراحی و مورد بهره برداری قرار گرفته است. رباتهای دریایی سبک با هزینهٔ پایین و اغلب تماما الکتریکی است که در اعماق حدود ۳۰۰ متری می‌توانند فعالیت کنند. این رباتها جهت اعمالی مانند بازرسی و مشاهدات زیرآبی به کار میروند. در ضمن با تلاش‌های جدید در توسعه و پیشرفت رباتهای کوچک بهبودهای قابل ملاحظه‌ای در طراحی سیستم‌های الکتریکی و تولید و انتقال قدرت آنها صورت پذیرفته‌است که باعث شده از لحاظ عملکرد، قابلیت‌های کاربردی و دستیابی به اعماق بیشتر در سطح مطلوب‌تری نسبت به نمونه‌های پیشین باشند. کاربرد این ربات ها به شکل وسیعی در علوم پژوهشی٬ بازسازی صنایع آبی، جستجو و امداد و نجات، بازرسی از سدها، آب‌راه‌ها، بنادر و کشتی‌ها، بازرسی از راکتور هسته‌ای ، کنترل خطوط لوله در زیر دریا و مشاهده و بازرسی از سازه‌های ساحلی به کار میروند. نیروی دریایی ایالات متحده از مدتها قبل بر روی روباتی که بتواند با توانمندیهای بالا در دریا حرکت کند سرمایه گذاری کرده است. همچنین قابل ذکر است که مدتی قبل٬ ایالات متحده از طرح نسل جدیدی از رباتهای هدایت شونده با کاراییهای مختلف در نیروی دریایی امریکا پرده برداری شد. رباتهایی که بتوانند با تسلط کامل فرامین انجام شده را انجام دهند . امروزه کشور ژاپن نیز در حال برنامه ریزی برای تحقیق بر روی منابع دریایی است تا مواد کانی کف دریا را بازیافت کنند. به همین منظور از دو ربات برای اکتشاف کف دریا در زمینه یافتن مواد نادر استفاده می کند. با توجه به گسترش این دانش دریای در جهان امروز٬ پژوهش٬ طراحی٬ ساخت و استفاده نظامی و علمی از آن در حوزه استراتژیک خلیج فارس برای نیروی دریایی جمهوری اسلامی ایران امری بدیهی و مناسب برآورد می شود.