خلیج فارس در هنگامه یورش اسکندر
تاریخ:۱۳۸۸/۱۲/۱۱
دانشجوی دکتری تاریخ ایران باستان – دانشگاه تهران
مقدمه
با وجود اينكه منابع پرشماري براي بررسي يورش اسكندر به ايران مانند آثار پلوتارك، ديودور سيسيلي و ... در دست است، اما هيچ يك از آنها بهاندازه كتاب « اينديكا» و ساير آثار آريان نيكومدي جزئيات سودمندي در مورد وضعيت تاريخي و موقعيت جغرافيايي خليج فارس و پسكرانههاي آن در هنگامه يورش اسكندر مقدوني به دست نميدهد.
پژوهشگر با مطالعه کتاب ایندیکا با جزئیاتی از زندگی مردم پس کرانههای خلیج فارس و دریای عمان آشنا میشود؛ این جزئیات مفید به لطف کتاب ایندیکا برای ما حفظ شدهاست و امروزه پژوهشگران به چنین جزئیاتی در مورد زندگی مردم سایر مناطق ایران، به طور مثال پس کرانههای دریای مازندران در زمان هخامنشیان، آگاهی ندارند.
نکاتی كه در آثار آريان نيكومدي در مورد پسكرانههاي خليجفارس در هنگامه يورش اسكندر حائز اهميت است، از این قرار است؛ تقسیم بندی های دقیق اداری در زمان هخامنشی،( این تقسیم بندی ها به حدی دقیق است که حتی برای یک بیگانه مانند نئارخوس هم کاملا شناخته شده است. )، مهارت ايرانيان در امر كشتيراني در خليج فارس، علامتگذاري قسمتهاي كمعمق خليجفارس براي عبور بيخطر كشتيها و زندگي شگفتآور ساحلنشينان منطقه مكران كه در روزگار هخامنشيان «ماهيخورها» ناميده ميشدند. در اين مقاله كوشش ميشود تا با بررسي اين نكات اندكي به روشنتر شدن برههاي از تاريخ خليج فارس ياري شود.
معرفی آریان واهمیت کتاب «ایندیکا»
آریان نیکومدی (86-180م) در شهر نیکومدیا، از شهرهای یونانی امپراطوری روم به دنیا آمد. آریان در جوانی نزد اپیکور ( 50-125م)، فیلسوف مشهور یونانی فلسفه خواند. در بین شاگردان اپیکور امپراطور آینده هادریان بود که تا پایان عمر دوست آریان بود.
آریان در سال 117م به عنوان یک افسر وارد ارتش روم شد؛ به نظر می رسد که آریان در این زمان در لشکرکشی تراژان امپراطور روم بر ضد پارتها شرکت کرده باشد. در سال 129م آریان به مقام کنسول روم رسید و پس از آن حکمران کاپادوکیه شد. در این منصب آریان به فرمادهی 2 لژیون رومی رسید و به سواحل شمالی دریای سیاه سرکشی می کرد؛ در این زمان مناطق شرقی و شمالی روم از سوی آلانها مورد تهدید واقع می شد و آریان کوشش می کرد تا حملات آنها را دفع کند.
آریان در سال 137م از مناصب حکومتی کناره گرفت و در آتن به عنوان یک یک شهروند بلند پایه ساکن شد و به نگارش کتابهایش مشغول شد.
کتابهای آریان رامی توان در سه گروه کلی تقسیم بندی کرد:
1- کتابهای فلسفی، در مورد آموزه های اپیکور
2- کتابهایی در مورد نبرد روم با پارتها و آلانها، کتاب معروف آریان در این ارتباط، «شیوه جنگ با آلانها» نام دارد، که قطعه های باقیمانده از این کتاب از منابع معتبر برای بررسی تاکتیکهای جنگی لژیون های رومی می باشد.
3- اما مهمترین کتاب آریان که شهرت او به سبب نگارش آن کتاب است، «آناباسیس» یا لشکرکشی اسکندر است. این کتاب از مهمترین منابع برای بررسی لشکرکشی اسکندر به آسیا می باشد.
آریان در این کتاب از میان 3 منبع اصلی تاریخ اسکندر؛ که شامل گفته ها و نوشته های آریستوبولوس ، بطلمیوس و کلیتارخوس ، می باشد، تنها از 2 منبع اول بهره گرفت. آریان کلیتاخوس را که به باور او به افسانه پردازی پرداخته، کنار گذاشت. آریان همچنین دو دلیل دیگر برای ترجیح دادن آریستوبولوس و بطلمیوس بر کلیتارخوس دارد:
1- آریستوبولوس و بطلمیوس در لشکرکشی اسکندر به آسیا شرکت داشتند و از نزدیک شاهد وقایع این لشکرکشی بودند.
ادامه در دانلود...